Szturm

Żyjemy w czasach marności, bylejakości i fałszywych religii. Wszystko co piękne, wszystko co zakorzenione głęboko w naszych sercach jako najjaśniejsze światło zdolne do przeciwstawienia się ciemności zostało przykryte grubą warstwą kurzu. Przeglądając kartki stron starych książek czytamy o olimpijskim płomieniu jarzącym się na pochodni. Snując się po ulicach historycznych części miast widzimy architekturę, która przeminęła. Widzimy ducha, który umarł. Bo czy dziś, którakolwiek ze wznoszonych budowli będzie miała kiedykolwiek wartość większą niż ciekawostka? Czy znajdzie się ktoś kto powie, że budynki galerii handlowych i szklanych biurowców to estetyczne piękno, a nie jedynie utylitarystyczny pomnik epoki post-modernizmu?

Przypominamy sobie czasy, gdy byliśmy bliżej natury. Czasy, w których jedzenie dawała ziemia, na której się żyło. Związek ziemi, zamieszkujących ją ludzi i ich kultury zapamiętały chociażby stare księgi kucharskie. A kto z nas nie złapałby się na jedzeniu śmieciowego żarcia, które zatruwa nasze organizmy? Żywimy się tym co w każdej części globu wygląda podobnie. Jedzenie pozbawione wyjątkowości, niezdrowe i oddzielone od naturalnego cyklu życia. Od pór roku, uwarunkowań geograficznych czy ludowej tradycji. I w prawdzie, nie jest to tylko i wyłącznie nasza wina. Część winy ponosi system. Mechaniczny kapitalizm wymuszający życie w biegu i pozbawiający czasu na elementarne życiowe czynności jak chociażby przygotowanie rodzinnego posiłku. Często spotykam się z opiniami, że tak naprawdę nie żyjemy w epoce kapitalizmu. Faktycznie dzisiejsze stosunki gospodarcze nie są identyczne z XIX-wiecznym wytworem protestanckich i świeckich handlarzy. Czy to jednak znaczy, że realny socjalizm nigdy się nie skończył? Czy pracujemy w państwowych fabrykach, kupujemy w państwowych sklepach i jemy na państwowych stołówkach? Odpowiedź, oczywiście, jest negatywna co przychodzi wraz z wnioskiem, że żyjemy w najgorszych czasach kapitalizmu. W czasach rozkładu tegoż systemu do formy, w której państwo zamiast stymulować zrównoważony rozwój całej wspólnoty przyczynia się jedynie do dalszego monopolu ponadnarodowych korporacji. Tych samych, których władza dziś znaczy więcej niż suwerennych państw.

System uczynił nas dziećmi brzydoty. System zepsuł naszego ducha i zmusił go do samobójstwa. Nie jest ono aktem honorowym i bynajmniej nie wynika z Bushido, a raczej z dezercji. Zwykłej ucieczki z pola walki. System zamienił Sztukę w „sztukę” reklamy. Komercyjnej, płytkiej i zabijającej coś więcej niż samą estetykę. Reklamy, która przesiąknięta seksualnością i uprzedmiotowieniem ciała przynosi jeszcze gorsze skutki niż mogłoby się wydawać na początku. Pozbawia bowiem erotykę erotyzmu. Kładzie brudne łapy na ars amandi i zamienia akt miłości w narzędzie do zarabiania pieniędzy. Przewartościowany kult ciała traci swój pierwotny olimpijski wymiar. Wykuwane w zatłoczonych siłowniach mięśnie często służą zaspokajaniu narcyzmu, niedowartościowania lub po prostu poszukiwaniu kolejnych obiektów chwilowej przyjemności. I trudno jest winić ludzi za to w jakich żyją czasach. Trudno winić ludzi oddzielając ocenę od ducha obecnej epoki. A raczej jego braku. Fałszywa religia doczesności wraz z rzeszą zatrutych dusz rozlewa się po portalach społecznościowych, uczelniach, szkołach, miejscach pracy, dyskotekach.

Jak w tym wszystkim odnaleźć ma się Nacjonalista? Nacjonalista przez wielkie „N”. Nie piszę o szowinistycznym elemencie okupującym osiedlowe ławki. Nie piszę o tych, którzy myślą, że Ojczyzna wymaga od nich plucia na chodnik, gdy słyszą na ulicy obcą mowę. Słowa te kieruje do Nacjonalistów, którzy uwierzyli w Piękno i Prawdę. Tych, którzy szukali ich w Piśmie Świętym znajdując wyraźne rozróżnienie dobra od zła. Tych, którzy szukali ich w utopijnej idylli „Marmurowych skał” Ernsta Jungera podkreślającej wartość życia w wspólnocie żyjącej w zgodzie z naturą i tradycją. Szukali Piękna i Prawdy w powieściach Tolkiena, który wysłał małych hobbitów na beznadziejną wyprawę przeciwko złu. Szukali w pismach Juliusza Evoli, piszącym o indoeuropejskim heroizmie ducha. Szukali także w karcących mieszczańską bezczynność tekstach klasyków polskiej myśli narodowej. Do tych, którzy uświadomili sobie, że Wiara jest duszą, Państwo ciałem, Naród krwią, Tradycja tarczą a Nacjonalizm mieczem. Do tych, którym objawiło się Piękno i Prawda w najjaśniejszej postaci.

Obrana droga nie jest prosta. Trudno bowiem żyć ze świadomością walki o zmianę całego świata. Walki, o obrócenie kół historii. Nie po to jednak, żeby je reakcjonistycznie zawrócić do tego co minione, lecz po to aby stworzyć własny poranek Nowego Świata. Chrześcijańska etyka, poczucie piękna greckiej filozofii, sprawiedliwość prawa rzymskiego i ludowe tradycje zbudowały nasz kręgosłup. Nadały sens temu w co wierzymy. Narodowemu szczęściu powszechnemu, które chcemy zobaczyć powstające z pracy naszych rąk i umysłów. Osamotnieni, porzuceni przez prawicę, która przegrała bój o kulturę i serca ludzi musimy maszerować własną ścieżką. Tak, jesteśmy samotnikami! Żyjemy w systemie, który na naszych oczach morduje świat, który chcielibyśmy kochać. Zamienia życie w służbę korporacjom i ich interesom. Nie chcemy takiego życia. Nienawidzimy go! I przede wszystkim nienawidzimy ich brzydoty. Wierzymy w Piękno. Wierzymy w Prawdę. Gardzimy obrzydliwym, zseksualizowanym, płytkim światem post-moderny. A nasza pogarda to satyra zastanej rzeczywistości. Niech nasz ubiór będzie schludny, estetyczny, zamknięty w bieli, czerni i pastelowych kolorach. Niech naszą rewolucją będzie kołnierzyk, skórzany pasek i ułożone na bok włosy. Nie po to aby upodobnić się do korporacyjnego prekariatu, lecz po to aby uzewnętrznić Porządek umocowany w naszych głowach. Rewolucyjny estetyzm to czystość będąca strzałą uwalnianą z napiętej cięciwy. I nie zamierzam wcale tutaj postulować ugrzecznania wizerunku nacjonalizmu. Przeciwnie! Wyprasowana koszula i przedziałek na głowie mają być AKTEM WOJNY przeciwko zepsuciu. Ład w odpowiedzi na hedonizm. Porządek w odpowiedzi na chaos. Wreszcie, bunt w odpowiedzi na konformizm.

Odszukajmy zatem utraconą dobroć w obrazach Rembrandta, w poezji Zbigniewa Herberta, w Odysei i Iliadzie Homera. Atakujmy popkulturę wierszem i sztuką. Stańmy się ekspertami we własnych dziedzinach. Uzbrojeni w chłodny styl, przenikliwe uśmiechy i „Płonące Dusze” Leona Degrelle na nocnym stoliku maszerujmy ku przyszłości naszych marzeń.

„Bywają epoki upadku, w których zaciera się forma stanowiąca najbardziej immanentny wzorzec życia. Wtrąceni w nie, zataczamy się na prawo i lewo, jak istoty pozbawione równowagi. Z tępych przyjemności wpadamy w tępy ból, a świadomość straty, ożywiająca nas ciągle, ponętniej rysuje przed nami przyszłość i przeszłość. Poruszamy się w minionych epokach lub odległych utopiach, podczas gdy teraźniejszość przemija.” - Ernst Junger

„Życie - jak łuk; dusza - jak strzała; duch absolutny - jak cel do trafienia. Zjednocz się z owym duchem jak wypuszczona strzała wbijająca się w cel.” - Juliusz Evola

Leon Zawada

Mylił się Francis Fukuyama, gdy w swoim sztandarowym dziele pisał o epoce demokracji liberalnej jako "Końcu Historii". W drugiej dekadzie XXI wieku świat zaczął się tak radykalnie przeobrażać, że prawdopodobnie już wkrótce będziemy mogli usłyszeć donośny huk, gdy porządek wykreowany przez niego i jemu podobnych myślicieli, zwyczajnie się rozpadnie. Akompaniować będą mu zapewne tłumy rozpłakanych liberałów, wpatrzonych w obecny system jak w obrazek. Ale nim my - jak mniemam przeciwnicy myśli Fukuyamy - otworzymy szampana i wzniesiemy toast za rychłe nadejście Nowej Ery, warto by zastanowić się, czy nagły upadek dzisiejszego porządku światowego nie niesie ze sobą jakichś większych zagrożeń dla tego, co nam najdroższe. A jeżeli tak - jeżeli faktycznie wiatr zmian mógłby być niekorzystny dla naszego państwa, narodu, rodziny - to jakie kroki powinniśmy podjąć, by te zagrożenia zniwelować?

Jeżeli można się w czymkolwiek zgodzić ze środowiskami lewackimi, to na pewno w tym, że kryzys imigracyjny jest paliwem dla wiecznie tlącego się płomienia europejskich ruchów nacjonalistycznych. Wzrost nastrojów antyimigranckich bez wątpienia zwiększył w Unii Europejskiej poparcie dla takich inicjatyw, jak francuski Front Narodowy, Alternatywa dla Niemiec, czy różne włoskie ugrupowania neo-faszystowskie, lub na takowe pozujące. Na Węgrzech, które dość mocno odczuły największą fale kryzysu na swojej południowej granicy, wielkimi krokami po władzę w państwie zmierza nacjonalistyczna formacja Jobbik. Grecki Złoty Świt odnotowuje chyba największe sympatie wśród Hellenów od początku swojego istnienia - nie inaczej jest z ugrupowaniami narodowymi na Słowacji. Sama Unia Europejska zaś otrzymała dowód na to, że jest tworem sztucznym i niezbyt stabilnym - obecnie chwieje się i prawdopodobnie wkrótce zawali pod własnym ciężarem, jeżeli więcej państw członkowskich pójdzie w ślady uciekającej z tonącego okrętu Wielkiej Brytanii. Federacja Rosyjska, rządzona twardą ręką przez słynnego już na cały świat cywilizowany prezydenta Władimira Putina, po 25 latach od upadku Związku Radzieckiego, zdaje się wreszcie odzyskiwać należne sobie miejsce w światowej geopolityce. Tymczasem nacjonaliści walczącej z Rosją Ukrainy, stają się "Włochami XXI wieku" - niczym prawdziwi pionierzy narodowej rewolucji, mogą pochwalić się faktem, że poczynili w kierunku zagłady demoliberalizmu więcej, niż jakikolwiek inny ruch narodowy w Europie. Dodać do tego tendencje anty-globalistyczne pojawiające się nawet w kolebce globalizmu - USA - i tak oto mamy przed oczami obraz najgorszego koszmaru Francisa Fukuyamy. Pozornie mamy powody do radości - wszak jak pisał Adam Gmurczyk w "Rewolucji Integralnej", należy: "Myśleć lokalnie, w kategoriach narodowych, lecz działać w skali globalnej, czyli na we współpracy ze wszystkimi narodami zagrożonymi ideologią mondialistyczną (...)". W praktyce jednak nie jest już tak kolorowo, gdy polski nacjonalista uświadomi sobie, że w całej tej radykalizującej się układance brakuje... właśnie. Polski.

W Polsce nie powstał żaden dobrze zorganizowany, ogólnopolski, radykalny ruch społeczny/polityczny, który mógłby poszczycić się jakimkolwiek sukcesem właśnie na płaszczyźnie oddziaływania na społeczeństwo. Mało tego - środowisko nacjonalistyczne w Polsce jest rozbite i stale ulega coraz większym podziałom, a w opinii ogólnopolskiej traktowane jest raczej jako "atrakcja" na scenie politycznej, czy też "wsparcie" dla obecnego rządu. Właściwie nie ma się co temu dziwić - gdy inne ruchy nacjonalistyczne w Europie małymi (lecz zwykle wspólnymi) krokami budowały swoje nadchodzące zwycięstwa, w Polsce narodowcy skupiali się na walkach o partykularne interesy poszczególnych formacji, czy w bardziej skrajnych przypadkach - interesy samych liderów. Do dzisiaj (a może nawet teraz jeszcze lepiej) widać funkcjonowanie w praktyce przysłowia: "gdzie dwóch Polaków, tam trzy zdania" - szczególnie zauważalny jest brak porozumienia w sprawie "kwestii ukraińskiej", czy podstaw programowych, takich jak podejście do zagadnień gospodarczych. Nie mówiąc już o sporze o tym, czy ruch nacjonalistyczny w Polsce powinien być świecki, katolicki, czy może jednak odwoływać się do czegoś zupełnie innego, jak np. idee Jana Stachniuka. Zdarza się, że nacjonaliści przedkładają własne "ja" nad dobro narodowego kolektywu, prześcigając się w wymienianiu swoich zasług oraz robieniu zarzutów swoim "rywalom na scenie". Oczywiście gorzkiego smaku całości dodaje bezustanne obrażanie się jednych na drugich i coraz częstsze przeświadczenie o posiadania monopolu na nacjonalizm. Tymczasem największy dziś wróg - system demoliberalny - nie śpi i odnotowuje sukces przy każdym naszym potknięciu, każdym przeciągającym się sporze, każdym upadku struktur w danej lokacji. Chyba nikt nie ma wątpliwości, że jeżeli polski ruch narodowy będzie właśnie tak wyglądał, to naród polski zostanie w tyle wobec ościennych narodów wyrywających się z okowów globalizmu. I być może nie będzie już dla niego miejsca w nowym porządku świata, gdy obecny się rozleci. Być może nie odnajdzie się w nowej, trudnej i wymagającej stałego, prędkiego działania rzeczywistości. Nikt jednak nie powiedział, że na Polsce ciąży jakieś przekleństwo - wystarczy nasza ciężka praca, by to zmienić. Przede wszystkim należy zacząć myśleć kolektywnie, zamiast tylko o myśleniu kolektywnym mówić. Nie liczy się moje prywatne zwycięstwo, moja sława, miejsce w Sejmie, czy poklask kolegów na koncertach muzyki tożsamościowej - liczy się wspólna sprawa! Ciężko mówić o solidarności międzynarodowej nacjonalistów, kiedy nawet w jednym narodzie tej solidarności brakuje - zatem zamiast obrażać się na "banderowskich zdrajców" albo narzekać na "ogólnopolskie szurostwo", warto próbować wypracowywać pewne kompromisy. Równie szkodliwe są dawne zażyłości między organizacjami - niech tutaj dobrym przykładem przełamywania pewnych barier będzie fakt wspólnej organizacji poszczególnych edycji turnieju 'First to Fight' przez różne środowiska, czy nawet kooperacja, jaką stanowi miesięcznik, na łamach którego mój tekst się pojawia - Szturm! I przede wszystkim - więcej cierpliwości i wytrwałego dążenia do celu wspólnie, niż rozbijania sie na coraz drobniejsze ugrupowania, które z czasem ograniczą się tylko do prowadzenia kolejnej strony na facebooku. Niech każdy z nas znajdzie swoją niszę, w której jego jednostkowe talenty będą mogły przysłużyć się całości ruchu... i poświęca chociaż jeden dzień w tygodniu ze swojego napiętego grafiku na aktywizm narodowy - a wówczas być może wkrótce doczekamy się pewnego przełomu.

Nie sposób się nie zgodzić, że my - młodzi ludzie - jesteśmy dziś świadkami końca dawnej i początku Nowej Ery w dziejach ludzkości. I nie chodzi tu bynajmniej o to, byśmy mieli uczyć nasze przyszłe dzieci nowej formy datowania zdarzeń historycznych od roku 2017 począwszy. Mam tu raczej na myśli symboliczny upadek okresu post-modernizmu, który upłynął nam pod znakiem triumfu liberalizmu nad autorytaryzmem, rozkładu wartości tradycyjnych oraz chrześcijańskich, czy wreszcie epidemii swego rodzaju choroby cywilizacyjnej - poprawności politycznej. Mieliśmy tam do czynienia ze społeczeństwami całkowicie oderwanymi od swojej tożsamości, ludźmi często odciętymi od naturalnych atawizmów, narodami pozbawionymi pierwiastków dających im witalną siłę. Jednak świat się zmienił - społeczeństwa zaczęły budzić się z konsumpcyjnego amoku, ludzie porzucać materializm, narody walczyć o swoje prawa. I tak oto wchodzimy w tę właśnie Nową Erę - epokę, którą nazwą nasi potomni, a która rozpoczyna się od całkowitego odwrócenia poprzednich tendencji. Nie możemy jednak siedzieć z założonymi rękami i czekać spokojnie na nadejście lepszych czasów - tylko od nas bowiem zależy to, czy będą one dla naszego narodu naprawdę pomyślne, czy raczej będą tylko przedłużeniem "odwiecznej polskiej niedoli" i poświęcania się za wolność całego świata. W roku 2017 życzę wszystkim nacjonalistom wytrwałości w pracy na rzecz swojej ojczyzny - bez małych kroków nie zbudujemy wielkiego sukcesu.

Jan Kuśmierczyk

Ignorancja cechuje większą część ruchu nacjonalistycznego w Polsce. Pochopna ocena sytuacji w krajach szeroko pojmowanego Okcydentu jest jednym z syndromów owej choroby. Przeświadczenie o winie własnej sąsiadów z Północy czy zza Odry za doprowadzenie swoich ojczyzn do stanu wrzących etnicznych kotłów i oraz liberalnego permisywistycznego piekła dominuje wśród naszych środowisk. Szczególnie gdy chodzi o najbardziej posuniętą w takim kierunku Szwecję. Nic bardziej mylnego, szwedzkie społeczeństwo padło ofiarą dużego eksperymentu społecznego oraz eksploatacji ekonomicznej. Scenariusz, który zresztą zrealizowano w wielu innych krajach.

1. Fundament systemu

W 1965 obecny lider Socjaldemokracji Szwedzkiej (Sverigedemokraterna, S) Tage Erlander wyrażał aprobatę z homogeniczności etnicznej Szwecji w kontekście rasowych zamieszek w USA. Imigracja w postaci taniej siły roboczej oczywiście istniała. Jednak była to skala nieporównywalna z późniejszymi falami uchodźców. Finowie, Norwedzy, a nawet niewielkie ilości Turków. Nie groziło to w żadnym razie katastrofą etniczną czy nie zagrażało stabilności państwa. Gospodarka europejska po wojnie nabierała tempa. Szwecja jako beneficjent planu Marshalla zwiększała swój potencjał ekonomiczny, wypracowany zresztą już wcześniej w trakcie wojny na handlu żelazem. Szwedzi weszli jednak w okres prosperity. Wraz z coraz większymi zarobkami elit pojawiały się coraz większe wymagania silnych związków zawodowych. Jednym z postulatów było ograniczenie migracji tanich robotników w obawie przed utratą konkurencyjności Szwedów.
W latach 70 nastąpiła recesja. Bezrobocie i kryzys związany z mieszkalnictwem stał się ogromnym problemem. Związki nie chciały rezygnować z socjalnych zdobyczy co oznaczało, iż szwedzki robotnik był drogi czasach kryzysu. Jednocześnie związkowcy nadal stali na drodze stworzenia rezerwuaru taniej siły roboczej. Przeprowadzono więc utajnione przed opinią publiczną, której dużym wyrazicielem była klasa robotnicza, konsultacje na styku polityki oraz dużego biznesu związanego z finansjerą oraz korporacjami budowlanymi. W 1975 roku premier z ramienia S Olof Palme ogłosił Szwecję krajem otwartym, multikulturowym, zgodnie z ukrywanymi przed opinią publiczną konsultacjami. Postanowienia zostały zaakceptowane przez wszystkie strony beztestamentowej sceny politycznej., bez konsultacji społecznych czy poinformowania opinii publicznej. Związki zawodowe sprzeciwiające się napływowi taniej siły roboczej zostały postawione przed faktem dokonanym, jako że kierownictwo było ideowo socjaldemokratyczne w obawie oskarżeń o rasizm i konotacje nazistowskie tak żywe po II Wojnie Światowej nie protestowali przeciwko doktrynie rządu. Pod płaszczykiem społeczeństwa otwartego drzwi do sprowadzenia taniej siły roboczej zwyczajnie wyłamano.

Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki banki znalazły pieniądze na kredytowanie Szwedów poszukujących własnych czterech kątów. Dzięki spekulacjom w kryzysie ceny mieszkań poszybowały o 700 % w gore w cenie kupna, a 200 % wynajmu. Przy obniżeniu konkurencyjności szwedzkiego robotnika wobec pierwszych fal napływowych kredytobiorca zostawał uzależniony od systemu bankowego. Rozpoczęła się budowlana prosperita. Głównie dla banków i dużych firm budowlanych, jednak zaczęło znikać bezrobocie.

Status uchodźcy otrzymać mieli uciekinierzy polityczni będący ofiarami prześladowań. Pierwszą dużą grupą byli komuniści z Chile, którzy jednak tak jak poprzednio ok 2000 wydalonych na fali czystek antysyjonistycznych z polski Żydów otrzymali szybko posady w ważnych instytucjach państwowych. Kolejną falą byli Irakijczycy i Kurdowie podczas wojny iracko-irańskiej. Związki zawodowe zostały praktycznie wchłonięte jako część partii S, w zamian za obietnice ochrony szwedzkich pracowników pierwsi przybysze nie byli obejmowani prawem związkowym. Szwedzki robotnik mimo cichego sprzeciwu wobec kolejnych fal migracji swój interes upatrywał w ruchu związkowym, a ten był już marionetką w rękach socjaldemokracji. Ogłoszono pierwsze przetargi na budowanie centr azylowych. Banki hojnie kredytowały owe przedsięwzięcia i firmy, które dorabiały się na państwowych pieniądzach. Podczas gdy szary Svensson uzależniał się na cale życie od wysokich kredytów by znaleźć lokum, nowi przybysze teraz dodatkowo z Etiopii dostawali je w prezencie. Szkoły, kursy językowe i zawodowe zaczęły wdrażać programy dla imigrantów. Jedna z większych dzisiaj firm budowlan6ych Peab dorobiła i nadal zarabia krocie na budowaniu osiedli dla imigrantów.

Opór

W latach 80 imigracja nabrała tempa. Mimo wyjścia z kryzysu doktryna otwartego społeczeństwa stała się wręcz fundamentem polityki zagranicznej. Społeczeństwo zaczęło oponować. Zwłaszcza po fali uchodźców z Erytrei i Etiopii oraz zwiększającą się przestępczością w pierwszych gettach zdominowanych przez kolorowych. Bevara Sverige Svenkst (BSS, Utrzymać Szwecję Szwedzką) założona w 1979 przez Leifa Zeilona, a zalegalizowana w 1983 r była pierwszą zorganizowaną grupą oporu. BSS prowadziła akcje oraz protesty w duchu separatyzmu rasowego np. „ Nie pozwól swej córce stać się murzyńską zabawką”, jednak utrzymując w mediach iż nie jest ruchem rasistowskim. W 1986 r organizacja przekształciła się w radykalną i nacjonalistyczną Partie Szwedów (Sverigepartiet), a ostatecznie łącząc się ze środowiskami szeroko pojętej anty-systemowej prawicy w 1988 r. na fali wzmożenia protestów antyimigracyjnych utworzyło znaną dziś Szwedzką Demokracje (Sverigedemokraterna, SD).

Koniec lat 80 to również wzmożenie oporu wobec migracji. W 1988 r. w nieznanych okolicznościach zastrzelono odpowiedzialnego za doktrynę otwartego społeczeństwa Olofa Palme, bożyszcza szwedzkiej jak i jednego z ważniejszych polityków europejskiej lewicy. Rzekomym powodem było poparcie ANC w RPA, sprzeciw wobec apartheidu i przyjęcie jako uchodźców czarnych komunistów z organizacji Mandeli. W wielu regionach postulowano przeprowadzenie referendum w sprawie zatrzymania doktryny otwartych drzwi. Odbyło się jednak tylko jedno w 1988 r. w okręgu Skane, 61,5% zdobyli przeciwnicy migracji, 34% zwolennicy. Mimo to w Skane powstały kolejne azyle, a trzecioświatowej ludności stale przybywało. Rząd nie zezwolił na dalsze referenda. W latach 1987-1992 przyjmowano 20000 rocznie, co spowodowało apogeum protestów w latach 1991-1992. Doszło do fal obustronnej przemocy, spalono lub zaatakowano 117 centrów azylowych. Na ulicach zapanowała obustronna przemoc. Na co radykalnie zaczął reagować szwedzki rząd.

W 2000 r. rządowa kampania antyrasistowska stała się bardzo radykalna. Ówczesny premier Göran Persson powiedział, ze rasizm musi zostać wypleniony. Imigranci czuli się bezkarni atakując nacjonalistów i przeciwników imigracji. Doszło wtedy do brutalnego morderstwa Daniela Wrestroma. Rozbudziło to nastroje anty imigranckie. Daniela nazwano nowym Horstem Wesselem, a marsz w Salem, dzielnicy Sztokholmu, w której go zamordowano przez kilka następnych lat gromadził tysiące nacjonalistów z całej Europy. Mimo to mordercy Daniela otrzymali wyroki, które były szyderstwem z wymiaru sprawiedliwości. Rząd przemilczał sprawę. Nowa fala anty imigrancka miała jednak tendencje wzrostowa. SD w 2002 r. pierwszy raz uzyskała najlepszy wynik spośród partii, które nie znalazły się w parlamencie, w 2006 powtórzyła wynik, a od 2010 jest częścią parlamentu szwedzkiego przy ciągle rosnącym poparciu. Szacuje się ze w 2018 roku S wraz z centroprawicową Moderaterna mogą założyć koalicje wyborczą przeciwko szwedzkim Demokratom. SD w ciągu lat złagodziła jednak radykalny przekaz prawie całkowicie z niego rezygnując. Nie posiadają wyraźnych postulatów ekonomicznych, co przy starciu z S mająca związki zawodowe, think-tanki, specjalistów, koła naukowe jak i całe uczelnie wypada mizernie. Mimo tego poparcie rośnie.

Godnym odnotowania faktem jest wzrost uczestników antyimigracyjnych demonstracji organizowanych przez radykalną organizacje Nordycki Ruch Oporu (NMR), która na swoim ostatnim marszu zgromadziła ok 1000 osób. Od ostatniego marszu w Salem w 2012 inicjatywa nacjonalistyczna nie przyciągnęła większej liczby uczestników. Popularne stały się również wiece SD. Powoli wzrasta też popularność odrodzonej Nordyckiej Młodzieży (Nordisk Ungdom), znanej z małych, ale spektakularnych akcji.

Temperowanie opornych

Słusznie oceniając anty imigranckie wystąpienia jako zjawisko wzrostowe rząd wdrożył strategie rozgrywania protestujących organizacji oraz wystąpień. Poza ciężkimi karami więzienia za przestępstwa na tle rasowym stosowano inne metody, głównie ekonomiczne oraz medialne. Osoby zaangażowane w ruch oporu wobec społeczeństwa otwartego otaczano społecznym ostracyzmem. Potępiano w mediach, nagłaśniano, prowadzono kampanie oczerniające. Na pracodawców nalegano by zwalniano takie osoby, usuwano ze związków. W efekcie szwedzki robotnik zostawał często z dużym kredytem na karku, wilczym biletem jako bezrobotny lub splajtowany biznesmen, którego zabiły kontrole oraz bojkoty konsumenckie. Państwo często nie reagowało na akty przemocy wobec działaczy anty imigranckiej opozycji. Sprawcy pozostawali nieznani lub dostawali niskie wyroki.

Oprócz stałej taktyki zastraszania ekonomicznego coraz częściej stosuje się argument siły. Podczas protestu wobec afery tzw. Gotlandgate, gdzie afgańscy azylanci dokonali brutalnego gwałtu na niepełnosprawnej wydano zakaz kursowania promów na wyspę, gdyż obawiano się wsparcia protestujących spontanicznie Szwedów. Wysłano natomiast siły policyjne, w znacznej liczbie w celu pacyfikacji demonstracji. Siły policyjne coraz częściej używają bezkarnie siły wobec nacjonalistów. Podczas demonstracji NMR dotkliwie pobity przez policje został działacz tej organizacji, który znalazł się w stanie krytycznym w szpitalu. Nacjonaliści próbowali dołączyć do demonstrujących, których siły porządkowe rozdzieliły na dwie grupy nie podając wyraźnego powodu. Konsekwencji wobec funkcjonariusza nie wyciągnięto. Innym przykładem jest zachowanie policji wobec milicji obywatelskiej stworzonej w dużej mierze ze środowisk kibicowskich podczas muzułmańskich zamieszek w 2013 r. Obywatelskie patrole były zatrzymywane, podczas gdy za plecami porządkowych kolorowi przybysze urządzali dzikie harce i grillowali szwedzkie auta. Warto zwrócić uwagę na równoczesną omnipotencje sil porządkowych w strefach tzw. no go. Szef szwedzkiej policji, który jest członkiem S wyrażał bezradność wobec narastającej przestępczości, przemocy oraz fali gwałtów. Zwracał uwagę na siły policyjne jako niewystarczające. Gdy jednak chodzi o protesty Szwedów sytuacja wydaje się inna. Większość okolicznych sił policyjnych jest ściągana by powstrzymać niebezpiecznych nazistów. Z kolei zmniejsza się popularność policji wśród białych rekrutów. 8 na 10 policjantów chce odejść ze służby, a polityka socjaldemokratów kieruje się na tory zwiększenia naboru wśród kolorowej części społeczeństwa.

4. Propaganda i pranie mózgów

Multikulturalizm sączy się w mózgi szwedzkie z każdego zakątka przestrzeni publicznej Plakaty propagujące mieszane pary spotykamy na każdym rogu. Kampanie antyrasistowskie, artyści zaangażowani mają darmowe przestrzenie reklamowe od tuneli metra po banki i restauracje. Duże kampanie antyrasistowskie są aktywnie prowadzone również w mediach, których większość należy do koncernu Schibsted. Aftonbladet najbardziej poczytną gazetą opiniotwórczą o profilu lewicowo liberalnym czy Blocket, portal aukcyjno-ogloszeniowy będący praktycznym monopolistą produkującym reklamy z przesłaniem proLGBT lub wspierającym imigracje. Wszystko jest w rękach koncernu, którego głównymi udziałowcami są Goldman Sachs, JP Morgan czy Bank of New York Mellon.

Przykładem uzależnienia finansowego od politycznej poprawności jest kampania antydyskryminacyjna sieci restauracji MAX pod hasłem „Bez różnorodności nie ma zysku”. Akcja miała na celu zmienić wizerunek sieci, którą Szwedzi odbierali jako narodową, pozostająca w szwedzkich rękach i alternatywę dla zagranicznych korporacji jak McDonald’s czy KFC. W przestrzeni medialno-publicznej zdominowanej przez politpoprawne elity odbierano to jako przejaw nacjonalizmu. Jednym z punktów programowych kampanii było przyjmowanie azylantów bądź kolorowych obywateli zamiast Szwedów.

Głośnym przykładem z ostatnich miesięcy była reklama firmy odzieżowej Ĺhleens. Murzyński chłopiec w przebraniu św. Lucii, która tradycyjnie jest portretowana przez blond dziewczynkę wzbudził wiele kontrowersji. Na akcje nacjonalistów, m.in. NU oraz protesty zwykłych Szwedów odpowiadano zarzutami o rasizm oraz debatą pod szyldem antydyskryminacyjnym, nie tyle ze względu na rasę, co i na płeć pt. „Każdy może być Lucią”. Podobna sytuacja miała miejsce po pacyfikacji gotlandzkich protestów. Zamiast debaty nad wzrostem przestępczości (w 2016 roku liczba gwałtów wzrosła o 13 % w stosunku do 2015) zorganizowano antyrasistowski wiec, w mediach na uniwersytetach rozprawiano o odradzającym się nazizmie i zagrożeniu białą supremacją. Niezależne organizacje lewackie są hojnie dotowane przez rządzących, a zarazem gotowe na każde zawołanie by sporządzić kolejną antyrasistowską akcje zaraz po głośnym przestępstwie dokonanym przez kolorowe mniejszości czy demonstracji antyimigracyjnej.
Sfera kultury została zawłaszczona przez lewice kulturową. Jedna z największych kampanii społecznych oprócz przemocy wobec kobiet, oczywiście z ukierunkowaniem wobec białych brutali, jest szereg filmów pro imigracyjnych puszczanych w przerwach reklamowych. Zbiegło się to z wystawą fotograficzną ochoczo pokazywaną w każdym szwedzkim muzeum, której główną tematyką było zwrócenie uwagi na los uchodźców. Dużym zainteresowaniem mediów cieszy się spektakl Lo Kauppi „Biały gwałt”. Autorka zwraca uwagę, iż w szwedzkiej społeczności szansa na gwałt z rąk białego jest większa niż osobnika z ciemniejszym pigmentem. Problemem są jednak zaniżane, jednak nadal nieprzychylne dla kolorowej mniejszości statystyki kryminalne. To tylko kilka przykładów z przeciągu dwóch miesięcy.

Większość Szwedów glosuje portfelem, co za tym idzie są uzależnieni od banków oraz związków zawodowych. Te ostatnie są zwyczajnym skrzydłem S, mimo przeciwnych poglądów w kwestii imigracji sukces wyborczy socjaldemokracji wiąże się z impasem ekonomicznym.

Dwa światy

Elity szwedzkie i klasa wyższa już dawno pożegnała się z rzeczywistością, w której przyszło żyć ich mniej zamożnym rodakom. Politycy, biznesmeni, ważni urzędnicy mieszkają na grodzonych osiedlach często mono etnicznych. Z poziomu swych twierdz nie zauważają brutalnej prawdy, która powoli wkracza do ich wyidealizowanego opływającego komfortem świata. Rozszerzające się strefy no go nie są ich problemem. Szczytem bezczelności są komentarze, iż ten kto ma pieniądze nie musi się przejmować. Równocześnie grupa ta jest głównym zwolennikiem imigracji. Zawsze można wziąć kredyt i zamieszkać na nowym osiedlu. Problemem jest nowy plan rządu, który chce lokować część kolorowej mniejszości do nowych budynków mieszkalnych. W celu szybszej integracji społecznej. Podziały są coraz wyraźniejsze. Biali Szwedzi wybierają białe dzielnice kosztem ogromnego zadłużenia. Istnieje podział na białe i kolorowe dzielnice. Coraz częściej uwidacznia się to również w kwestiach towarzyskich. Usilna socjalizacja rodzi tylko nowe protesty. Ostatnie lata to największy odpływ młodych Szwedów do USA, Australii czy nawet Europy Środkowej.

Wszystkie najważniejsze miasta szwedzkie są w europejskiej czołówce jeżeli chodzi o wskaźniki przestępczości. Malmoe, w którym większość mieszkańców to imigranci, liczące ok 300000 ludności jest jednym z najbardziej znanych w Europie kryminogennych miejsc. Zwanym tu potocznie Bang-Bang City. Ze względu na częste strzelaniny i inne porachunki oraz zabawy ubogacających kulturowo Europe.

Jeszcze większym niezrozumieniem darzy się same mniejszości, które nie chcą zupełnie przejmować szwedzkiej tożsamości, a wręcz nią gardzą. Nowo urodzeni potomkowie dawnych imigrantów nie uznają się za Szwedów. W dużej mierze są synami swych ojców i buntują się przeciwko narzuconej tożsamości. Głównym fundamentem ich autoidentyfikacji jest tożsamość etniczna, nie można ukryć że również rasowa. Przestępczość, zgettoizowanie oraz hermetyczne diaspory tworzą z nich coraz bardziej tajemnicza i trudna do rozpracowania społeczność. Do tego dochodzi silny instynkt samozachowawczy i mentalność przetrwania w konfrontacji ze społeczeństwem szwedzki, które nie prowadziło wojen od 200 lat ludzie sprowadzeni z terytoriów rozgrywających swoje konflikty brutalnie zwyczajnie walczą o swoje miejsce w społeczności za pomocą znanych im metod. Przenoszą swoje zwyczaje, które cywilizowanym szwedom wydają się dzikie, jednak w ich rzeczywistości są normalne. Są zdziwieni gdy wobec ich wybryków nie jest stosowana przemoc. Czują się więc zachęceni do dalszych ekscesów. Mentalność zdobywców, najeźdźców. Mimo, iż są tradycjonalistami, w dużej mierze muzułmanami tworzą żelazny elektorat liberalnej lewicy. Ze względów ekonomicznych, różnice światopoglądowe nie grają roli. Partie lewicowe są nasączone muzułmańskimi reprezentantami, którzy i tak wygrywają walkę o ich postulaty. Najgłośniejszym przypadkiem jest casus Mehmeta Kaplana, członka partii Zielonych oraz eksministra budownictwa mającego bliskie związki z tureckimi Szarymi Wilkami.

W 2014 roku na S glosowało 54, 8 % muzułmanów, na Zielonych 27,7 %, komunistów 8,8%. Razem ok 90 % wyznawców Proroka poparło lewice. Muzułmanie to 17 % społeczeństwa szwedzkiego. Wspomnieć należy , ze nie wszyscy kolorowi są wyznawcami islamu, a większość z nich to wyborcy lewicy. Od 2014 roku nie prowadzono również szacunków wśród nowo przybyłych azylantów. Wiadomo natomiast ze ok 170000 otrzymało azyl w 2016. Jednak przybyłych było o kilkadziesiąt tysięcy więcej, nie ustalono ich statusów.

Wnioski

Szwecja jest przykładem realizacji scenariusza znanego we wszystkich niemal krajach Okcydentu. Nie raz stawał się obiektem rozpraw benoistowskiej Nowej Prawicy czy dzisiejszego środowiska zwanego AltRight. Transformacja multikulturowa w etniczny kocioł przebiega w kilku etapach. Stopniowe sprowadzanie taniej siły roboczej, rodzenie się pierwszych oznak oporu. Neutralizacja odgórnych mechanizmów obronnych w porozumieniu biznesu z polityką.
Uzależnianie społeczeństwa od instytucji socjalnych podpiętych pod partie rządzące wraz z popadaniem w kredytowe sidła finansjery. Stąd już tylko krok od społeczeństwa otwartego i stopniowej pacyfikacji oporu oddolnego. Zazwyczaj słabo zorganizowanego przez zaskoczone społeczeństwo. Ekonomicznie, siłowo i poprzez propagandę wygasza się opornych. Zasadniczo pierwsze, fundamentalne decyzje podejmuje się bez wiedzy i ponad głowami obywateli, którzy pozbawianie oddolnych inicjatyw hamulcowych taki proces mogą za chwile obudzić się w multikulturowym koszmarze.

Polska znajduje się w tym momencie tam gdzie Szwecja w latach 60-70, z ta różnicą, że nasze elity oraz nacjonaliści, którzy mają wahadło odbite w ich stronę znają scenariusz zrealizowany na zachodzie Europy. Nasza gospodarka rozwija się dynamicznie, mimo że nadal nie posiadamy poziomu życia porównywalnego do Szwecji. To słyszy się głosy o potrzebie sprowadzenia taniej siły roboczej. Szczęściem w nieszczęściu znaleziono jej rezerwuar w kraju zbliżonym etnicznie i kulturowo, na Ukrainie. Jednak nie są to planowane tysiące, a miliony. To może rodzić słuszne przerażenie. Upominają się o nich biznesmeni w porozumieniu z politykami, którzy przewidują dogodne warunki życia przybyszom, fundowane podobnie jak w Szwecji z kasy państwa. Czy pierwszy etap mamy już za sobą? Kwestiś czasu będzie multirasowe i kulturowe społeczeństwo otwarte? Ile jeszcze potrwa moda na patriotyzm i jak długo utrzymamy wahadło ideowe po naszej stronie? Czy zdążymy wykształcić system immunologiczny? Czy uda nam się to zrobić bez popadania w kretyński i prymitywny szowinizm? Może to właśnie ostatnia szansa na reakcje, wszak historia się jeszcze nie skończyła.

Miłosz Jezierski

W nawiązaniu do biografii oraz tez „narodowej rewolucji” Otto Strassera, które ukazały się w lipcowym numerze pisma „Szturm” prezentuję tłumaczenie pierwszego manifestu Czarnego Frontu. Artykuł został opublikowany 4 lipca 1930 roku. Celem tłumaczenia jest ukazanie, iż narodowy socjalizm w „okresie nazistowskim” nie był ruchem jednolitym. Istniały grupy, które nie wspierały, ale otwarcie występowały przeciwko polityce prowadzonej przez przywódcę NSDAP i jego najbliższe grono współpracowników.

T.K.

Konflikt pomiędzy braćmi Strasser, a tzw. „południem NSDAP” (któremu przewodniczyli m.in. J. Streicher i A. Rosenberg) toczył się od mniej więcej 1924 roku. Socjalizm o zabarwieniu narodowym „północy” zmierzył się z antysemicką demagogią tworzoną w Bawarii. Od tego czasu konflikt przybierał na sile. Mimo sukcesów politycznych frakcji strasserowskiej, doskonałej organizacji północnego organu partii, ostatecznie zatriumfowała druga opcja.

Bracia Strasserowie (zwłaszcza młodszy Otto) wraz Josephem Goebbelsem wspierali liczne strajki robotnicze, promowali idee nacjonalizacji przemysłu, jak i banków. Ich radykalny antykapitalizm zagrażał bogatym sponsorom partii nazistowskiej (głównie arystokracji niemieckiej i właścicielom koncernów przemysłowych) o których względy zabiegali m.in. Adolf Hitler, czy Heinrich Himmler. Pozytywny stosunek do bolszewickiej Rosji oraz brak zainteresowania kwestiami rasowymi doprowadziły do poważnego sporu w partii.

W 1927 roku Joseph Goebbels opuścił braci Strasser i przyłączył się do Hitlera. Zyskując dzięki temu poważne stanowisko w strukturach NSDAP. W 1928 roku na zjeździe przywódców partyjnych w Monachium Hitler wezwał do bezwzględnej dyscypliny wewnętrznej w NSDAP. Było to działanie wymierzone w „zbuntowaną północ”

W 1929 roku Strasserowie opublikowali „14 tez rewolucji niemieckiej” - manifest przeciwko postanowieniom Wersalu i ówczesnemu systemowi Republiki Weimarskiej. Adolf Hitler starał się podzielić braci i zatrzymać przy sobie Gregora. Udało mu się. W latach 1928-1932 starszy z braci pełnił funkcję Reichsorganisationsleiter (szefa organizacyjnego partii). Otto pozostał sam na polu walki gromadząc wokół siebie zwolenników socjalizmu narodowego. Przyglądając się polityce partii – układom z bogatymi przemysłowcami i arystokracją, fanatycznemu antysemityzmowi, pędowi do władzy za wszelką cenę – postanowił opuścić partię w lipcu 1930 roku. Powołał Związek Rewolucyjnych Narodowych Socjalistów (Kampfgemeinschaft Revolutionärer Nationalsozialisten) zwany Czarnym Frontem (die Schwarze Front). 4 lipca 1930 roku opublikowano manifest nowej formacji.

T.K.

Der Nationale Sozialist, 4 VII 1930 r.

Socjaliści opuszczają NSDAP

Czytelnicy, członkowie partii, przyjaciele!

Z głębokim niepokojem obserwowaliśmy rozwój NSDAP. Wzrosły nasze obawy, ponieważ partia wystąpiła przeciwko idei narodowego socjalizmu.

W wielu kwestiach polityki zagranicznej, wewnętrznej, a przede wszystkim polityki gospodarczej postawa partii zaskakuje. Doszło do rozbieżności między 25 punktami (pierwszy program DAP, z którego powołano później NSDAP-przyp. tłum), w których widzieliśmy jedyny program partii. Jeszcze trudniej było uwierzyć w gwarancje dawane przez partię, jej taktyczne manewry oraz postępującą liczbę bonzów w strukturach, co stanowiło cel sam w sobie i okazało się ważniejsze od programu partyjnego.

Pojmowaliśmy i pojmujemy narodowy socjalizm, jako świadomy antyimperialistyczny ruch, który wyznaczany jest przez nacjonalizm i dzięki niemu gwarantuje trwałość i rozwój narodu niemieckiego bez tendencji dominacji nad innymi narodami i krajami. Dla nas było i jest nadal aktualne odrzucenie międzynarodowego kapitalizmu i imperializmu, odrzucenie zachodniej, interwencyjnej wojny przeciwko Rosji. Wynika to z naszych poglądów, jak i z potrzeb niemieckiej polityki zagranicznej. Dlatego uważamy, że otwarte parcie do wojny interwencyjnej jest zgodne z obecną linią partyjną, a sprzeczne z ideą oraz wymaganiami niemieckiej polityki zagranicznej.

Dla nas było i jest nadal aktualne wsparcie walki indyjskich ludów o wolność, o uwolnienie się od brytyjskich rządów i kapitalistycznego wyzysku. Konieczność ta wynika z faktu, że dla niemieckiej polityki jakiekolwiek osłabienie mocy Wersalu jest korzystne. Wsparcie walczących narodów przeciwko eksploatującym je uzurpatorom jest niezbędne w związku z naszą ideą nacjonalizmu. Prawo do samostanowienia, dla siebie, dla wszystkich innych ludów i narodów jest nieznane liberałom. Dlatego rozumiemy linię polityczną partii, która jest otwarta dla brytyjskiego imperializmu przeciwko walce o wolność Indii, a także przeciwko rzeczywistym interesom Niemiec jako idei sprzecznych z narodowym socjalizmem.

Rozumieliśmy i nadal rozumiemy iż narodowy socjalizm ze swej natury jest wielko –niemieckim ruchem narodowym, którego zadaniem jest stworzenie Wielkich Niemiec, które powstaną w skutek odrzucenia dynastycznej, religijnej lub arbitralnej (interwencja Napoleona!) władzy indywidualnej. Jest to konieczne do wyzwolenia i samostanowienia Niemiec. Czuliśmy, że w związku z obecną linią partii w stosunku do systemu państw (zachodnich – przyp. tłum.) narodowy socjalizm został uznany za tak samo szkodliwą dla interesu narodowego ideę, jak idea zjednoczenia Niemiec.

Pojmowaliśmy i pojmujemy narodowy socjalizm jako ruch republikański, w którym monarchia dziedziczna powinna posiadać jak najmniej miejsca oraz jak najmniej przywilejów, które nie są zbudowane o osiągnięcia całego narodu. Widzieliśmy i widzimy w nim ruch rewolucyjny oparty na podstawie państwa autorytarnego, niszczącego formalną demokrację oraz na organicznej, federacyjnej demokracji germańskiej. Dlatego odnosimy wrażenie, że kierownictwo partii celowo utrzymuje republikańsko-monarchistyczny półmrok jako ciężar nadmiernego szacunku dla faszystowskiego państwa autorytarnego. Jak zawsze popiera to bardziej znaczącą część oficjalnych organów partyjnych, nie jako zagrożenie dla ruchu, a jako grzech przeciwko idei.

Uważaliśmy i uważamy narodowy socjalizm przede wszystkim za wielką antytezę międzynarodowego kapitalizmu zawierającego w sobie zbezczeszczoną marksistowską ideę socjalizmu jako ekonomii społecznej narodu dla dobra i tego narodu i tego systemu. Opartego o zasadę dominacji pieniądza, brak przerw w pracy, które w nieunikniony sposób zapobiegają rozwojowi narodowej duszy i tworzeniu prawdziwej wspólnoty narodowej.

Dla nas socjalizm oznacza gospodarkę narodową która jest udziałem całej rzeszy wytwórców, posiadaczy, którzy zarządzają i czerpią zyski z całej gospodarki tego kraju. Stanowi on następstwo załamania monopolu obecnego systemu kapitalistycznego, a zwłaszcza załamania linii monopolu, który jest związany z obecnym stanem posiadania. W przeciwieństwie do 25 punktów w dalszym ciągu oczekujemy formułowania naszej socjalistycznej woli, dotrzymania socjalistycznych postulatów zawartych w programie (np. jak w pkt 17) . Mimo przestępstw przeciwko idei i programowi narodowego socjalizmu, my nadal, od lat podkreślamy nasze socjalistyczne postulaty.

Czuliśmy i czujemy narodowy socjalizm w całej jego istocie jako wrogie nastawienie do kapitalistycznej burżuazji oraz międzynarodowego marksizmu, który sprowadził marksizm do fałszywej doktryny liberalnej i internacjonalizmu. Natomiast burżuazja sprowadziła nacjonalizm do liberalizmu i racjonalizmu. Kapitalizm, zarówno jego prawo i wewnętrzne siły muszą pozostać niepłodne w tym niefortunnym związku dla narodu i historii. Pozostaliśmy w opozycji do marksizmu i burżuazji, według nas nie ma żadnej różnicy między nimi ze względu na istotę ich działania na rzecz liberalizmu, co czyni je w równym stopniu naszymi wrogami. Dlatego uważamy, że jednostronny okrzyk bojowy NSDAP "Przeciw marksizmowi" odnosi się tylko połowicznie do istoty problemu. Coraz bardziej obawiamy się, że partię łączy to samo hasło co burżuazję, która reprezentuje interesy kapitalistyczne, z którym nie mieliśmy nic wspólnego i nie mamy nic wspólnego.

Wzmocnione, podkreślone i uwypuklone były obawy o fundamentalny charakter NSDAP i sposób działania partii.

Od dawna napełniał nas żal i niezadowolenie, że Adolf Hitler często spotykał się z czołowymi kołami przedsiębiorców i kapitalistów w sprawie celów i zadań narodowego socjalizmu, ale nigdy nie miał okazji do takiej samej działalności pośród czołowych kręgów robotniczych i chłopskich. Tak więc okazało się, że narodowy socjalizm partii będąc bliżej jednych kręgów, nie dostrzegał poważnych problemów innych. Uczciwość naszej socjalistycznej idei wymagała wykluczenia możliwości porozumienia z tymi kręgami, jednak ochrona praw kapitalistów była ważniejsza i wciąż jest. Cele przy wdrażaniu socjalizmu były nieodzowne.

Z tego samego powodu przyglądaliśmy się z rosnącym niepokojem ścisłej współpracy NSDAP z Niemiecką Narodową Partią Ludową, częścią Stahlhelmu oraz tzw. patriotami, ponieważ wszystkie te sojusze- nawet jeśli są zawarte ze względów taktycznych i możliwe wtedy do przyjęcia - mogą dać fałszywy obraz naszej idei.

Fundamentem rewolucyjnego charakteru narodowego socjalizmu było i jest dla nas odrzucenie wszelkiego kompromisu oraz trwałych koalicji politycznych, ponieważ każda koalicja zawsze służy jedynie do podtrzymania istniejącego systemu, nie do obalenia systemu ucisku narodowego i kapitalistycznego wyzysku. Wydaje nam się, że istota narodowego socjalizmu, jego zadanie to: realizacja rewolucji niemieckiej, która była po prostu niemożliwa pod hasłem „zmobilizowania całego narodu”. Zrobiliśmy to dwa lata temu, gdy wraz ze Stahlhelmem z całą gwałtownością włączyliśmy się w walkę rewolucyjną.

Decyzja kierownictwa partii (NSDAP – przyp. tłum), aby utworzyć rząd koalicyjny z burżuazyjnych partii w Turyngii, zachwiała naszą wiarę w naszą koncepcję natury i zadań narodowego – socjalizmu. Nasze dawne zarzuty pozostały bez odpowiedzi. Zatem NSDAP było w takiej samej sytuacji jak SPD w 1918 roku, kiedy zdecydowała się porozumieć z wrogami swej polityki gospodarczej i nieuchronnie zdradziła swoje cele polityczne. Nieubłaganą konsekwencją zdrady idei w partii nazistowskiej, był m. in. wzrost czynszów w Turyngii.

Zarzut, że trzeba uważać na prześladowania ze strony państwa, jest nie tylko zły – jak to ma miejsce w Bawarii i Prusach - ale osłabia zwłaszcza odwagę i charakter ruchu, ponieważ ten argument tchórzostwa może nakłaniać do zdrady. Dalej taktyka i jej stosowanie doprowadza nas do końca. Kierownictwo partii opuściło ze względów "taktycznych" coraz więcej i coraz bardziej istotnych kwestii zasad narodowego socjalizmu.

Wraz z dojrzewaniem ruchu wyłonili się również partyjni bonzowie, których ilość przybrała wręcz przerażające formy. Nie tylko tak zwani wyżsi dowódcy SA, ale także coraz częściej polityczni funkcjonariusze partii łamali odpowiednie postawy oraz ich sposób życia kolidował z wewnętrznymi przepisami ruchu rewolucyjnego, stał z nimi w sprzeczności. W miarę upływu czasu stanie się niemal pewne, że dotknie to wszystkich funkcjonariuszy partii i jej lidera. To doprowadzi do materialnej korupcji idei, którą widział każdy członek partii tłumiąc w sobie wzrost goryczy, nie będąc w stanie zaradzić sytuacji w całej strukturze organizacji. Liczne błędy w prowadzeniu prywatnego sporu w partii mają swoje głębszą przyczynę.

Rozwój tego problemu, który obserwujemy z niepokojem w najbardziej podstawowych sprawach takich jak decyzje taktyczne i organizacyjne zauważyliśmy jako pierwsi w ostatnich latach, ostrzegając naszych przeciwników. Pięć lat od powstania Nationalsozialistischen Briefe nadal dajemy świadectwo swoją postawą niezależnie od nacisków z góry. Niedawno dowiedzieliśmy się, że powinniśmy zmienić naszą postawę w odniesieniu do tych zachowań, z którymi tak często mamy do czynienia. Czy również nie komentować poszczególnych, poważnych naruszeń kierownictwa partii, w których narodowy – socjalizm nie musiał zająć stanowiska w przestrzeni publicznej.

Jeśli nie zrobimy tego dzisiaj, to tylko dlatego, że kierownictwo partii otwarcie nie zaprzecza 25 punktom. Mamy nadzieję, że duch rewolucyjny żyje nie tylko w masach SA, ale przede wszystkim pośród młodych, dzięki którym zatriumfuje nad burżuazyjną mentalnością partyjnych bonzów (NSDAP – przyp. tłum).

Nasza nadzieja nie spełniłaby się poprzez akt partyjnej woli.

Berliński gauleiter NSDAP pismem Adolfa Hitlera z dnia 30 czerwca został poproszony o „bezwzględną czystkę” w partii ze wszystkich „salonowych bolszewików”.

W związku z tym doszło do wystąpienia przeciwko znanym członkom partii o nastawieniu socjalistyczno – rewolucyjnym.

Tak więc odejście NSDAP od celów i wymagań niemieckiej rewolucji oraz socjalistycznych elementów programu zostało potwierdzone przez część kierownictwa.

Jako wierni zwolennicy rewolucji niemieckiej odmawiamy jakichkolwiek wystąpień przeciwko rewolucyjnemu charakterowi socjalizmu oraz przeciwko nacjonalistycznym zasadom narodowego socjalizmu, a teraz pozostaniemy poza NSDAP tymi, którymi zawsze byliśmy.

Rewolucyjni narodowi - socjaliści

Otto Strasser

Buchrucker, Herbert Blank,

Kurt Brandt, Rudolf Manske,

Sektion Neukölln, Sektion Neukölln,

Paul Brinkmann, E. Mossakowsky,

Ortsgruppe Lehnitz, Schriftleiter d. Nat. Soz.

Bernhard Eger, Pressekonferenz,

Sektion Friedenau, Alfred Raeschke,

Paul Gallus, Sektionsleiter, Sektion Neukölln,

Sektion Lichterfelde-Lankwitz, Rudolf Raeschke,

F. Gaudek, Sektion Neukölln,

Ortsgruppe Brieselang, Friedrich Reich,

Grieksch-Franke, Straßen-Zellen-Leiter

Ortsgruppe Potsdam, Sektion Friedenau,

Friedrich Herrmann, Richard Schake,

Sektion Wilmersdorf, früher Hitler-Jugend-Führer,

Albert Jacubeit, Gau Mecklenburg-Lübeck,

Straßen-Zellen-Leiter Ewald Stephan,

Sektion Friedenau, Ortsgruppe Brieselang,

Kaumm, Karl Vogt,

Sektion Neukölln, Sektion Britz,

Willern Korn, Horst Wauer,

Leiter der nationalsoz. Sektion Friedenau,

Führerschulen Brandenburg Wettering,

Günther Kübler, Alfred Wildies,

Gau Brandenburg, Sektion Neukölln,

G. Zawacki,

Sektion Pankow.

Historia 250. Infanterie Division (spanische), hiszpańskiej formacji ochotniczej znanej nam pod nazwą Division Azul lub z polska tłumacząc – Błękitnej Dywizji, jest jednym z najbardziej chlubnych i godnych chwały wątków związanych z frontem wschodnim II wojny światowej, a dokładniej – udziałem europejskich ochotników w walce ze wspólnym wrogiem Europy, jakim był Związek Sowiecki i ideologia komunistyczna, oparta na kolektywizmie gospodarczym, kulcie wodzów rewolucji (Marksa, Engelsa, Lenina i Stalina), represyjnym aparacie przemocy (symbolizowanym przez NKWD, stalinowskie obozy zagłady na Syberii, Kołymie, Workucie i Czukotce, spływające krwią więzienia śledcze), finansowaniu i wspieraniu lokalnych komórek Kominternu bądź partii komunistycznych w każdym zakątku Europy, niszczeniu Tradycji, religii, wolności oraz bezwzględnym posłuchu obywateli wobec przywódców i oficjalnej linii partyjnej. To właśnie Europejczykom przyszło w 1941 roku stanąć kolejny raz przeciw tak krwawemu i bezwzględnemu wrogowi, który już pokazał, co potrafi w trakcie wojny domowej w Rosji, przewrotów rewolucyjnych w Niemczech, Bawarii, na Węgrzech i w Finlandii, powstania tambowskiego, wojny polsko – bolszewickiej lat 1919 – 1921, kolektywizacji gospodarczej na ziemiach „sowieckich” oraz – co bliższe Hiszpanom – wojny domowej w Hiszpanii z lat 1936 – 1939. Po operacji „Barbarossa” i pierwszych masowych porażkach Armii Czerwonej na froncie wschodnim coraz więcej ochotników pragnęło dołączyć do krucjaty przeciw bolszewizmowi, na której czele stała III Rzesza i włożyć swój wkład w pokonanie czerwonej hydry. Wśród tych narodów byli również i Hiszpanie, którzy pragnęli pomszczenia ofiar czerwonego terroru z okresu wojny domowej.

O historii Błękitnej Dywizji, coraz bardziej popularnej w polskiej historiografii, napisano już co nieco – wystarczy przywołać publikacje Wojciecha Muszyńskiego, Tadeusza Zubińskiego czy Marcina Gawędy. Prócz nich w swoich rozważaniach na temat Division Azul oprę się również na publikacji Xaviera Moreno Julii, przetłumaczonej na język polski i wydanej w 2009 roku oraz artykułach i tekstach ze stron internetowych. Tu należy od razu zaznaczyć, iż Błękitna Dywizja była jedną z niewielu europejskich formacji ochotniczych, które na froncie wschodnim nie splamiły się zbrodniami wojennymi, co może być pewnym szokiem badawczym dla nas jako Polaków, przyzwyczajonych przez dziesiątki lat do zero – jedynkowego myślenia na temat II wojny światowej.

***

„Russia es culpable!”

Te słowa wyszły z ust Ramona Serrano Súñera, ministra spraw zagranicznych Hiszpanii z lat 1939 – 1942. Przemówił on 24 czerwca 1941 roku, gdy ulicami Madrytu przeszła wielotysięczna demonstracja, organizowana przez działaczy Falangi Hiszpańskiej, której uczestnicy wyrażali gotowość do walki ze Związkiem Sowieckim. Madrycki dziennik „ABC” relacjonował wówczas te wydarzenia: „Kiedy tłum dotarł pod siedzibę Sekretariatu Generalnego Partii, na balkonie pojawił się Przewodniczący Rady Politycznej Falangi i Minister Spraw Zagranicznych Ramona Serrano Suner, który przemówił do zebranych: Towarzysze! To nie czas na przemówienia. Ale aby Falanga wyraziła się w tym momencie jednoznacznie: Rosja jest winna! Winna naszej wojny domowej! Winna śmierci Jose Antonio, naszego założyciela! I winna śmierci wielu towarzyszy poległych w tamtej wojnie na skutek agresji komunistycznej!” Hasło „Rosja jest winna!” zostało szybko podchwycone przez rozentuzjazmowany tłum.

Podobne manifestacje przeszły we wszystkich większych miastach Hiszpanii. To pokazuje, jak bardzo szeroki był antybolszewicki entuzjazm, tak równolegle głębokie było przekonanie o potrzebie zachowania neutralności w II wojnie światowej, co z przekonania popierał Francisco Franco. Mimo wysłania Błękitnej Dywizji na front, Hiszpania pozostała neutralna.

Manifestacje te wybuchły spontanicznie, były one efektem złożenia ministrowi spraw zagranicznych III Rzeszy, Joachimowi von Ribbentropowi, 22 czerwca 1941 roku (kilka godzin po rozpoczęciu wojny niemiecko – sowieckiej) przez rząd gen. Franco oficjalnej propozycji utworzenia hiszpańskiej jednostki, która u boku Wehrmachtu miałaby wziąć udział w walkach na froncie wschodnim. Można przypuszczać, iż ten pomysł wyszedł od wspomnianego już powyżej ministra Súñera, który oprócz tego, że pełnił urząd ministra spraw zagranicznych, był szwagrem i bliskim współpracownikiem gen. Franco oraz zagorzałym falangistą. 27 czerwca 1941 roku rozpoczęto natychmiastową rekrutację, otworzono punkty werbunkowe w koszarach wojskowych oraz wszystkich lokalach Falangi. 28 czerwca 1941 roku rząd Franco wezwał Hiszpanów do wstępowania w szeregi ochotniczej formacji. Kolportowano ulotki z odezwą mobilizacyjną, której fragment przedstawiał się mniej więcej tak:

„Hiszpanie!

Wojna hiszpańska, w której barbarzyńca komunistyczny wbił swoje szpony w nasze terytorium kładąc kres życiu najlepszych spośród nas, ma dziś swoją kontynuację na stepach rosyjskich, gdzie Błękitna Dywizja Hiszpańskich Ochotników mężnie udowadnia wartość naszego narodu przez swój udział w zniszczeniu bolszewizmu. Ale ten zaszczyt, który na wszystkich spływa, nie może stać się przywilejem jedynie nielicznych.

Aby dzielić chwałę i poświęcenie za naszą wiarę, za honor i przyszłość ojczyzny, i aby dać zasłużony wypoczynek naszym bojownikom w Rosji, dziś na nowo otwiera się punkty werbunkowe we wszystkich lokalach Falangi.

Wy, którzy śnicie o lepszej Hiszpanii i pragniecie służyć jej jak najlepiej – wstępujcie w szeregi Ochotniczej Dywizji Hiszpańskiej!”

Mobilizacja przeszła najśmielsze oczekiwania, ponieważ na podstawie podpisanego przez Caudillo zarządzenia dywizja hiszpańska miała liczyć 18 tysięcy żołnierzy, natomiast – jak się później okazało – ochotników było zdecydowanie więcej. Pierwszego tygodnia rekrutacji do nowej jednostki zgłosiło się 40 tysięcy chętnych na front. Zgłaszał się cały przekrój narodu hiszpańskiego – weterani wojny domowej, członkowie Falangi, karliści, oficerowie armii, żołnierze, studenci, intelektualiści, robotnicy i chłopi, ale prócz nich także kilku gubernatorów, księża oraz zwykli awanturnicy. Przykładowo, kadeci Akademii Wojskowej w Saragossie na pytanie, czy ktoś chce zgłosić się jako ochotnik do dywizji, zgłosili się całym batalionem, od żołnierzy po oficerów, przy czym warto zaznaczyć, iż oprócz zawodowych oficerów otrzymujących przydziały do kadr dowódczych tworzonej dywizji chcieli służyć nawet oficerowie, którzy nie zostali przydzieleni do kadr, zatem pełnili służbę jako szeregowcy. Wśród oficerów znalazło się 24 księży, którzy zostali kapelanami, oraz 38 falangistek chętnych do pełnienia służby w oddziałach pomocniczych. Wśród ochotników oprócz Hiszpanów byli również biali Rosjanie, Portugalczycy oraz jeden Wenezuelczyk.

Oprócz motywów czysto ideowych trzeba wziąć pod uwagę to, że rząd gen. Franco celem pozyskiwania ochotników zamieszczał na ulotkach informacje o korzyściach, jakie mogli odnieść ochotnicy z racji wstąpienia do dywizji. Ochotnicy mieli pobierać standardowy żołd żołnierza niemieckiego, a ich rodziny miały otrzymywać specjalną pensję, jaką pobierał rekrut przed wyruszeniem na front. Ochotnikom gwarantowano dotychczasowe miejsca pracy, a ich rodzinom – pierwszeństwo w obejmowaniu stanowisk oraz przywilej bezpłatnej nauki w szkołach średnich i wyższych dla dzieci żołnierzy.

Rekrutacja musiała zostać zakończona 2 lipca 1941 roku, ponieważ liczba ochotników przekroczyła 70 tysięcy. W samym Madrycie o 4 tysiące etatów wojskowych ubiegało się 40 tysięcy ochotników, zaś niemiecki poseł w hiszpańskiej stolicy doniósł, że w razie dalszego trwania zapisów Hiszpanie mogliby na front wschodni wystawić 10 dywizji. Wpływy w dywizji chciała uzyskać Falanga Hiszpańska, jednak gen. Franco nie mógł na to pozwolić, stawiając nie tyle na idealizm, lecz na profesjonalizm i wysoką wartość bojową dywizji. Stąd, zgodnie z rozkazem Naczelnego Dowództwa, 50% kadry oficerskiej i podoficerskiej mieli stanowić zawodowi żołnierze, jednak w praktyce procent ten był znacznie wyższy (70% ochotników pochodziło z regularnej armii hiszpańskiej, wielu z nich było weteranami wojny lat 1936 – 1939). Stopnie oficerskie od porucznika wzwyż miały być przeznaczone dla wykształconych wojskowych, niższe od porucznika mieli obsadzać członkowie Falangi. Analogiczne były starania o stanowisko dowódcy przyszłej Division Azul. Falanga forsowała ministra pracy i bohatera wojny domowej, José Antonio Givona de Vasco, jednak Franco w obawie przed falangizacją dywizji wybrał neutralnego kandydata. Był nim weteran walk w Maroku, dowódca Hiszpańskiej Armii Afrykańskiej z okresu wojny domowej oraz sekretarz generalny Falangi, 45-letni gen. Augustin Muñoz Grandes. Jego kandydatura została zaakceptowana przez armię i falangistów.

Wchodzące w skład pułków bataliony formowano w Madrycie, Saragossie, Sewilli, Ceucie (położonej w hiszpańskim Maroku), Valladolid, La Coruna, Burgos, Walencji i Barcelonie. Początkowo dywizja miała składać się z 5 pułków: „Rodrigo”, „Vierna”, „Esparza”, „Pimentel” i „Perez”, nazwanych zgodnie z hiszpańską tradycją od nazwisk ich dowódców. Równolegle formowano pułk artylerii, zaplecze oraz jednostki pomocnicze. Poważnym problemem stała się kwestia dotycząca umundurowania żołnierzy. Hiszpania nie była formalnie w stanie wojny z ZSRS, więc żołnierze nie mogli walczyć na froncie wschodnim w mundurach armii hiszpańskiej. Wobec tego skompletowano kombinowany mundur, na który składały się błękitna bluza mundurowa Falangi, czerwony beret karlistów i bryczesy używane w hiszpańskiej „Legión Extranjera Española” (czyli Hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej). To właśnie od błękitnego koloru mundurów przyjęło się określać jednostkę mianem Division Azul, czyli Błękitnej Dywizji. Wyżej przytoczone umundurowanie Hiszpanie nosili jedynie do czasu wyjazdu z Hiszpanii, ponieważ przed wyruszeniem na front zostali wyposażeni w niemieckie umundurowanie.

***

Struktura i organizacja

Pierwsi ochotnicy wyjechali 13 lipca 1941 roku do Niemiec, żegnani przez tysiące Hiszpanów rzymskim pozdrowieniem. Minister Súñer zaś pożegnał ochotników słowami: „Będziecie walczyć w obronie przyszłości cywilizacji, aby zniszczyć nieludzki, barbarzyński i przestępczy system rosyjskiego komunizmu. Będziecie brać udział w tworzeniu zjednoczonej Europy i zapłacicie za to swoją krwią.” Na poligonie w Grafenwöhr, w Bawarii, dywizja przeszła szkolenie i reorganizację – zredukowano cztery pułki do trzech, po 3 bataliony w każdym pułku (zgodnie z etatami niemieckiej dywizji piechoty) oraz została podporządkowana dowództwu Wehrmachtu. 25 lipca 1941 roku otrzymała oficjalną nazwę 250. Infanterie Division (spanische), czyli 250. Dywizja Piechoty (hiszpańska). Żołnierzy Błękitnej Dywizji wyposażono w niemieckie mundury i otrzymali numer dywizji – 250. O odrębności narodowościowej dywizji miały świadczyć naszywka w kolorze czerwono – żółto – czerwonym z napisem „Espana”, noszona na prawym rękawie munduru, oraz kalkomania w barwach narodowych umieszczana na hełmie M42. Zwyczajem żołnierzy stało się zakładanie na niemieckie mundury granatowych koszul Falangi, oraz nieregulaminowe noszenie odznak i symboli religijnych, co powodowało konflikty z niemiecką żandarmerią.

Dywizja składała się z trzech pułków piechoty – 262., 263. i 269. Kolejno te pułki tworzyli ochotnicy z Barcelony, Walencji i Sewilli. Pułk „Rodrigo” rozwiązano, a jego żołnierzy przeniesiono do innych pułków. Oprócz nich na skład dywizji składały się również 250. pułk artylerii, 250. pułk przeciwpancerny, 250. batalion rozpoznawczy, 250. batalion saperów oraz 250. batalion zapasowy. Jakie było zaś wyposażenie i struktura wewnętrzna oddziałów? Każdy z pułków liczył etatowo 3012 żołnierzy uzbrojonych w standardową broń palną, batalion przeciwpancerny miał do dyspozycji 36 armat kalibru 37 milimetrów, takie same wyposażenie miały kompanie ppanc. w pułkach piechoty. Transport batalionu ppanc. oparty był na francuskich samochodach, natomiast główną siłę pociągową stanowiły konie. Batalion rozpoznawczy był podzielony na dwie kompanie rowerowe, zwane szwadronami z racji, iż ich żołnierze to dawni kawalerzyści. Pułk artylerii zaś etatowo liczył 2793 żołnierzy, podzielonych na trzy dywizjony haubic 105 milimetrów (po 3 baterie) oraz dywizjon ciężkich haubic 150 milimetrów (3 baterie). Batalion zapasowy zaś liczył 601 żołnierzy. Stan ówczesny dywizji przedstawiał się więc następująco: 641 oficerów, 2272 podoficerów i 15780 żołnierzy.

Niemieccy instruktorzy szkolący Division Azul bezskutecznie próbowali wpoić Hiszpanom żelazną dyscyplinę, opartą na drylu sięgającym czasów armii pruskiej. Paradoksalnie, to doprowadziło do sytuacji, w której jedynym „osiągnięciem” feldfebli było pogłębienie pogardy Hiszpanów do niemieckich regulaminów wojskowych i manifestacyjne okazywanie tego na każdym kroku, co widać było szczególnie w zakresie braku dyscypliny dot. jednolitego umundurowania. Do Oberkommando der Wehrmacht (OKW) z czasem zaczęły napływać skargi na niekarność i niezdyscyplinowanie hiszpańskich żołnierzy. Zgorszenie wśród niemieckiej generalicji wzbudzały: demonstracyjne lekceważenie niemieckich regulaminów wojskowych, indywidualne podejście do kwestii umundurowania, niekarność względem niemieckich zwierzchników oraz dobre kontakty z ludnością okupowanych krajów, dalekie od ideologii nazistowskiej. Po tych powtarzających się faktach Division Azul zyskała miano jednej z najbardziej niezdyscyplinowanych jednostek armii niemieckiej. Przykładowo feldmarszałek Günther von Kluge, dowódca 4. Armii, miał w trakcie obserwacji przemarszu dywizji na front zapytać: „To są żołnierze czy Cyganie?” Podobną opinię na temat tego problemu później zawrze wódz III Rzeszy, Adolf Hitler, jednocześnie uznając waleczność Hiszpanów w pierwszych walkach nad rzeką Wołchow z 15-18 października 1941 roku: „Jako wojsko Hiszpanie wyglądają jak banda włóczęgów. Nie można spowodować, aby czyścili swoje karabiny. Nadchodzą Rosjanie, a miejscowi muszą ich budzić; ale nigdy nie oddali piędzi ziemi… Szydzą ze śmierci… Są ciągle w najwyższym stopniu waleczni i wytrzymali, ale bardzo niezdyscyplinowani.”

Powodem do wściekłości dowództwa był neutralny, a nawet przyjazny stosunek żołnierzy Błękitnej Dywizji do ludności okupowanej. Wiązało to się z faktem, iż antykomunizm ochotników z Hiszpanii nie wiązał się w żaden sposób z ideologią nazistowską, wobec czego oburzenie wśród ochotników budziło traktowanie Polaków, Żydów i Rosjan na froncie wschodnim przez esesmanów. Podkreślali przede wszystkim, że walczą z bezbożnym komunizmem, nie narodem rosyjskim, który poniósł jedną z największych ofiar w okresie panowania komunizmu, stąd nawet Rosjanie zachowali o nich ciepłe wspomnienia. To oczywiście odbijało się na zawieraniu o hiszpańskich żołnierzach opinii w OKW, które uznało Division Azul za formację niepełnowartościową. Hiszpanie szczególnie życzliwi byli względem Polaków, do czego zbliżały ich religia katolicka i antykomunizm. Stąd żołnierze dywizji nie splamili się żadnymi zbrodniami wojennymi ani udziałem w antypartyzanckich operacjach, a nawet były przypadki, że urlopowani żołnierze dostarczali broń Armii Krajowej. Warto tu przytoczyć dwa świadectwa świadczące o tym. Pierwsze pochodzi od Polaka z Prus Wschodnich, Wacława Pardo, który tak wspominał spotkanie z Hiszpanami w 1941 roku:

„Jechałem właśnie rowerem na pastwisko, kiedy zwrotniczy zamknął tor kolejowy. Nadchodzi pociąg wojskowy i, o dziwo! Jadą hiszpańscy żołnierze. Ciepło. Zakasane rękawy, czarne zarosty, opalone twarze. Na piersiach zwisają łańcuszki i krzyżyki. Stojącego przy szlabanie robotnika Polaka witają okrzykiem ‘Polaco’ (miałem z lewej strony literę ‘P’) i ‘Viva Polonia’. Jeden z żołnierzy krzyczy ‘Polska!’, a w uniesionych rękach trzyma zwisający różaniec…”

Innym świadectwem jest zaś relacja podziemnego dwutygodnika „Szaniec” z 15 października 1941 roku, na jego łamach opisano bójkę hiszpańskich ochotników z Niemcami w obronie sowieckich jeńców, jaka miała miejsce w Grodnie:

„Do Grodna przybyła hiszpańska brygada ochotnicza (…). Przybyło ich 6 batalionów. Stosunek ich do Polaków był zupełnie przyjazny, dużą sympatię okazywali również Żydom, co już świadczyło o niezupełnym przyswojeniu sobie kardynalnych zasad polityki hitlerowskiej. Jaskrawym przykładem nieuzgodnienia światopoglądów było starcie w Grodnie. Oddział hiszpański, maszerując ulicą, napotkał oddział pędzonych przez Niemców jeńców sowieckich, którzy błagali o żywność. Jakaś kobieta rzuciła im spod parkanu kilka paczek. Gdy w odpowiedzi na to jeden z konwojentów Niemców strzelił do kobiety, a inny rzucił się z kolbą na podnoszących paczki jeńców, bijąc ich z całej siły, Hiszpanie złamali szeregi i wyciągnąwszy sztylety (nie noszą broni palnej), pośpieszyli bolszewikom na pomoc. Wywiązała się formalna bitwa niemiecko – hiszpańska, z czego korzystając bolszewicy w liczbie około 200, rozbiegli się. W rezultacie jeden Niemiec został zasztyletowany, 6 rannych, a Hiszpanie również ponieśli ofiary. Mniej drastyczny wypadek tego rodzaju miał miejsce w tym samym Grodnie na ulicy Kolejowej. Hiszpanie zobaczyli Niemców bijących bolszewika, który podniósł rzuconą mu paczkę papierosów. Tym razem ograniczyli się jednak do groźby sztyletami i do solidnego zwymyślania Niemców po hiszpańsku, po czym obdarzyli bolszewików swymi papierosami. Ten brak elementarnych znajomości metod budowania nowego porządku europejskiego zmusił Niemców do zaproponowania tym panom, aby nie opuszczali na razie koszar."

***

Szlak bojowy

Dywizja była gotowa do użycia na froncie, opierała się natomiast na transporcie konnym. 21 sierpnia 1941 roku Hiszpanie wyruszyli pociągiem do okolic Augustowa, skąd następnie odbyli bardzo długi (prawie 900-kilometrowy) marsz przez Grodno, Wilno i Mińsk w kierunku Witebska. Tak daleki marsz był bardzo trudnym przedsięwzięciem, biorąc pod uwagę to, iż transport kolejowy do miejsca rozpoczęcia przemarszu obejmował oprócz żołnierzy również 5160 koni i tylko 765 pojazdów kołowych. We wrześniu 1941 roku Division Azul została podporządkowana 9. Armii z Grupy Armii „Środek”, by później przejść pod dowództwo Grupy Armii „Północ” (w jej składzie pozostała do października 1943 roku) i brać udział w kampanii na północnym odcinku frontu wschodniego. Przeniesienie nastąpiło w wyniku kryzysu, jaki miał miejsce 24 września 1941 roku na froncie 16. Armii, w okolicy jeziora Ładoga. Hitler wydał osobisty rozkaz przerzucenia jednej z dywizji pociągami na północ. Jak zanotował w swoim dzienniku szef sztabu wojsk lądowych, Franz Halder: „Wyznaczona zostaje [250] dywizja hiszpańska, która ma być przewieziona z Witebska w tempie 6. Przybycie do m. Dno w dniach 2.10-10.10.” Tak Hiszpanie znaleźli się pod Leningradem.

Chrzest bojowy Division Azul nastąpił 12/13 października 1941 roku, kiedy kilkudziesięciu żołnierzy z 2. batalionu 269. pułku piechoty przeprawiło się przez rzekę Wołchow i zaskoczyło przygotowujący się do przeprawy batalion Armii Czerwonej. Po godzinnej potyczce Sowieci wycofali się z przeprawy tracąc 50 zabitych i 80 rannych. Wraz z początkiem listopada rozpoczęto przerzut ciężkiego sprzętu i gen. Grandes otrzymał rozkaz obrony zajętych pozycji w rejonie miejscowości Otenskij, Possad i Posełok. 16 października Hiszpanie z 2. batalionu przeprawili się przez rzekę i zbudowali most pontonowy. 18 października roku pułk 269. przekroczył Wołchow i zajął miejscowość Smeiko. W listopadzie 1941 roku, w toku krwawych walk, Hiszpanie ponieśli spore straty (do końca listopada zginęło 423 żołnierzy, a 1107 zostało rannych), jednak odznaczyli się wysokim morale i wartością bojową, o czym może zaświadczyć udana szarża trzech hiszpańskich żołnierzy na sowieckie okopy z bagnetami na karabinach. Hiszpanie z okrzykiem „Arriba Espana!” („Naprzód, Hiszpanio!”) zaskoczyli 20 sowieckich żołnierzy, którzy poddali się i poszli do niewoli sądząc, iż mają do czynienia z awangardą oddziału wroga. Wraz z początkiem grudnia 1941 roku zaatakowała rosyjska zima, temperatury spadały poniżej -40*C. Szczególnie krwawe walki toczyły się o Possad. W dzienniku bojowym Dywizji pod datą 7 grudnia 1941 roku zapisano: „Panuje przekonanie, że Hiszpanie dłużej nie zdołają się utrzymać. Ludzie odnoszą wrażenie, że na ich stanowiska została rzucona cała Armia Czerwona.” Tego dnia odnotowano temperaturę -40*C.

8 grudnia Hiszpanie otrzymali rozkaz wycofania się na zachodni brzeg rzeki Wołchow, który podjęła 10 grudnia. 8 grudnia również w madryckim Teatrze Calderon została po raz pierwszy wykonana pieśń, która była hymnem Błękitnej Dywizji. Autorami tekstu i kompozycji byli Jose Maria Alfaro i Augustin Foxa. Oprócz niej Hiszpanie na froncie śpiewali inne pieśni, m.in. słynny hymn Falangi, „Cara al Sol” („Twarzą ku Słońcu”) czy „Primavera” („Wiosna”). 22 grudnia zakończono operację przemieszczenia Błękitnej Dywizji. Odpoczynek nie trwał długo, ponieważ dwa dni później, w Wigilię 1941 roku resztki 269. pułku podjęły udany kontratak na atakujących żołnierzy Armii Czerwonej w okolicach miejscowości Udarnik i Gorka. Division Azul mimo przewagi liczebnej Sowietów, wsparcia ich ataków artylerią i czołgami, mrozów spadających poniżej – 40*C i śnieżycy walczyła z determinacją. W styczniu 1942 roku straty wynosiły już 731 zabitych, 1467 rannych, 195 odmrożonych i 445 chorych. Jedna z najbardziej brawurowych akcji miała miejsce właśnie w styczniu 1942 roku, w trakcie kontrofensywy sowieckiej z zimy 1941/1942 roku. Wówczas przez zamarznięte jezioro Ilmen kompania narciarska pod dowództwem kapitana Jose Manuela Rodriges Ordas, licząca 214 ludzi i 70 sań, wyruszyła w kierunku miejscowości Wzwad na pomoc odciętemu pododdziałowi 290. dywizji piechoty i ostatecznie dotarła do miejscowości Usład. Marsz obliczany na 30 kilometrów wyniósł dwa razy większą odległość, odbywał się po kolana bądź nawet pas w śniegu i przy piekielnym mrozie sięgającym -55*C. Po dotarciu do Usład Hiszpanie wsparli Niemców w walce z Armią Czerwoną. 25 stycznia 1942 roku kpt. Ordas zameldował, że do dyspozycji ma jedynie 12 żołnierzy. Niemcy docenili wysiłek Division Azul, odznaczając 32 z nich Krzyżami Żelaznymi.

Błękitna Dywizja od stycznia do marca 1942 roku brała udział w walkach nad Wołchowem, gdy Sowieci przełamali linię frontu pod Nowogrodem, jej zadaniem było podjęcie kontrataku i zamknięcie utworzonego przez sowieckie oddziały kotła. Dywizja hiszpańska, wespół z jednostkami niemieckimi, brała udział w tych działaniach, zakończyły się one zamknięciem i zacieśnieniem „kotła wołchowskiego”. Apogeum tych walk nastąpiło w czerwcu 1942 roku, gdy Hiszpanie wzięli udział w ofensywie mającej ostatecznie zniszczyć otoczone w kotle jednostki Armii Czerwonej. Pod koniec marca 1942 roku straty Hiszpanów, wynikłe m.in. z udziału w tych walkach, były bardzo poważne – 1019 zabitych, 2396 rannych i 1240 odmrożonych. Mimo strat sięgających 33% stanu osobowego Dywizja utrzymała swoją wartość bojową. 26 sierpnia 1942 roku Błękitna Dywizja została wycofana z frontu, gdzie przebywała do 10 września, gdy została skierowana do walk w rejonie Krasnego Boru, kilkanaście kilometrów od Leningradu.

13 grudnia 1942 roku zakończył służbę dowódczą gen. Grandes, który został osobiście przez Hitlera odznaczony Krzyżem Rycerskim Żelaznego Krzyża oraz Liśćmi Dębu do Krzyża Żelaznego. W połowie grudnia 1942 roku dowództwo Dywizji objął gen. Emilio Esteban Infantes, weteran wojny w Hiszpanii (m.in. dowódca 5. Dywizji Nawaryjskiej) który od sierpnia 1942 roku przebywał na froncie rosyjskim i zdołał zaznajomić się z formacją oraz specyfiką frontu wschodniego. Na nowym odcinku działań Sowieci przełamali oblężenie Leningradu, wobec tego 16 grudnia 1941 roku gen. von Lindeman wydał rozkaz zamknięcia powstałej wyrwy żołnierzom Division Azul. Do tej akcji został oddelegowany drugi batalion 269. pułku. Po przybyciu na miejsce Hiszpanie zastali poważnie osłabiony pułk niemiecki, a bliżej nieznany pułkownik wskazał strefę, z której spodziewano się ataku wrogich wojsk. Walka z góry skazana była na porażkę, dlatego większość żołnierzy postanowiła się wycofać. Na placu boju pozostała jedynie 7. kompania dowodzona przez kapitana Massipa, który zginął nie opuszczając swojego stanowiska za co został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Laurowym świętego Ferdynanda. Po serii bitew z batalionu liczącego pierwotnie 835 ludzi 30 stycznia 1943 roku do dywizji powróciło jedynie 27.

W lutym 1943 roku w rejonie Krasnego Boru doszło do najbardziej zaciętych walk z udziałem Hiszpanów. Pozycje, które zajmowała dywizja, obejmowały od zachodu Aleksandrowkę, a od wschodu Krasny Bór. Odcinek miał długość 18 kilometrów, co wymuszało ustawienie obrony linearnej, bez większych odwodów. W pierwszej linii rozmieszczone zostały wszystkie trzy pułki: po lewej 263., w centrum 269. i 262. po prawej. 10 lutego 1943 roku, Rosjanie ruszyli do ataku 10 lutego o 6.30, po dwugodzinnym (lub nawet trzygodzinnym) przygotowaniu artyleryjskim wykonanym przez setki dział. Porównując siły obu stron można stwierdzić, iż przewaga rosyjska w piechocie wynosiła 10:1, w artylerii 4:1. W czołgach porównanie nie było możliwe, gdyż Hiszpanie ich po prostu nie mieli. Według źródeł radzieckich do połowy dnia opanowano połowę miejscowości Krasny Bor, a pod koniec dnia całą miejscowość, co nie do końca było zgodne z prawdą. Do niewoli radzieckiej dostało się tego dnia 300 Hiszpanów i wielu Niemców. Na wschodni sektor obrony uderzyła sowiecka dywizja gwardii wsparta czołgami. Hiszpanie bronili się bohatersko mimo znacznej przewagi przeciwnika. Przykładowo, 3. kompania 1. batalionu 262. pułku broniąca się na stacji kolejowej została całkowicie zniszczona przez czołgi T-34 i piechotę, ale broniła się do ostatniego żołnierza, tracąc wcześniej wszystkich oficerów. Jej dowódca, kapitan Ruiz de Huidrobo, wzywając do końca swoich żołnierzy do stawiania oporu, zginął w walce i został pośmiertnie odznaczony krzyżem św. Ferdynanda.

Podobnie było na pozycjach innych pododdziałów. Odcięte punkty oporu broniły się jeszcze do nadejścia pomocy ze strony jednostek niemieckich, ale napór Rosjan utrzymał się także w kolejnych dniach. Z końcem walki straty zaangażowanych w walki Hiszpanów sięgały 75% – 3645 zabitych i rannych oraz 300 wziętych do niewoli. Armia Czerwona zaś straciła ponad 10 tysięcy zabitych, rannych i zaginionych żołnierzy. Jeszcze w marcu 1943 roku Hiszpanie odpierali sowieckie ataki, zanim kilka tygodni później nie zostali zastąpieni na linii frontu przez niemiecką 254. dywizję piechoty. Obrona Krasnego Boru była najcięższą próbą dla dywizji, z której wyszła ona zwycięsko. Wprawdzie Rosjanie przełamali pierwszą linię obrony, ale druga i trzecia wytrzymały rosyjski impet. Wobec zaciętej obrony Hiszpanów sowiecki atak utknął na wielu odosobnionych punktach oporu walczących do ostatniego żołnierza.

***

Wycofanie z frontu

W tym samym czasie, gdy w latach 1942 – 1943 zbliżało się rozstrzygnięcie walk na froncie wschodnim, miała miejsce kampania afrykańska, zakończona kapitulacją sił niemieckich i włoskich. To spowodowało zmianę sytuacji politycznej, bowiem pałeczkę zaczęli przejmować alianci zachodni oraz Związek Sowiecki. W takich warunkach dalsze istnienie i walka Błękitnej Dywizji na froncie sowieckim mogły przynieść zaostrzenie relacji między rządem Francisco Franco, który nie angażował się po żadnej ze stron w II wojnie światowej, a aliantami. Wiosną 1943 roku hiszpański rząd rozpoczął rozmowy z dowództwem niemieckich sił zbrojnych w sprawie wycofania Division Azul z frontu wschodniego. Pod naciskiem aliantów Franco ostatecznie zdecydował się na odwołanie ochotników, w październiku 1943 roku rozpoczęto ewakuację żołnierzy Błękitnej Dywizji do Hiszpanii. 29 października 1943 roku, po wymianie mundurów w miejscowości Hof (w Bawarii), granicę hiszpańską przekroczyło pierwszych 800 żołnierzy. 23 grudnia 1943 roku zaś do Madrytu przybył dowódca, gen. Infantes.

9 listopada 1943 roku zostało ustanowiony Medal za Kampanię w Rosji (z hiszp. „Medalla de la Campaña de Rusia”), potocznie zwany Orłem Świętego Andrzeja. Był on pamiątkowym odznaczeniem, przyznawanym hiszpańskim ochotnikom walczącym na froncie wschodnim II wojny światowej. Stanowił je srebrny orzeł z Krzyżem Żelaznym pośrodku, otoczony w tle wieńcem laurowym i zwieńczony koroną. Na rewersie odznaczenia widniały wieże soboru nowogrodzkiego otoczone łańcuchem, pod nim znajdował się napis „Rusia 1941”. Oznaka była zawieszona na białej wstążce z dwoma paskami po bokach: po lewej stronie był pasek czerwono – żółto – czerwony (barwy narodowe Hiszpanii), zaś po prawej – czarno – biało – czerwono – biało – czarny (barwy wstążki Krzyża Żelaznego). 3 stycznia 1944 roku zaś niemieckie dowództwo ustanowiło Medal Błękitnej Dywizji (z niem. „Blauen Division Medaille”). Na jego awersie widniał stalowy hełm niemiecki, pod nim dwie tarcze ułożone na umieszczonym poziomo mieczu. Na lewej tarczy był orzeł Wehrmachtu, a na prawej odznaka Falangi. Na rewersie widniała inskrypcja: DIVISION ESPANOLA DE VOLUNTARIOS EN RUSIA. Pod nią znajdowały się dwie gałązki: laurowa i dębowa, związane wstążką z zawieszonym na niej Krzyżem Żelaznym. Oznaka była zawieszona na czarno – biało – czerwono – biało – czarnej wstążce z żółtym paskiem pośrodku.

Łączne straty Błękitnej Dywizji na froncie wschodnim przedstawiają się następująco: ok. 3,6 – 4,5 tysiąca zabitych, 8466 rannych, 326 zaginionych oraz 321 wziętych do niewoli. Przez jej szeregi przewinęło się od 45 do 50 tysięcy żołnierzy. Mimo tych strat Hiszpanie wywiązali się ze swojego obowiązku. Pomścili ofiary wojny w Hiszpanii oraz pokazali swoją bitność i waleczność na froncie wschodnim. Po rozwiązaniu Division Azul wielu spośród tych Hiszpanów, którzy chcieli dalej walczyć z bolszewikami, zasilili szeregi Błękitnego Legionu oraz 28. Dywizji Grenadierów SS „Wallonien”, której dowódcą był od 1941 roku słynny przywódca belgijskiego ruchu Christus Rex, Leon Degrelle. Prócz tych jednostek Hiszpanie walczyli również w jednostkach Wehrmachtu i Waffen SS. To jednak jest temat na oddzielny tekst.

W tym roku minie 74. rocznica bitwy pod Krasnym Borem, tego dnia warto pamiętać o bohaterach z Błękitnej Dywizji, którzy walczyli przeciw bolszewikom i stanowili generację mścicieli ofiar wojny domowej w Hiszpanii. Dzisiaj są upamiętniani przez hiszpańskich nacjonalistów, a w europejskiej i polskiej historiografii wychodzą publikacje poświęcone ich historii.

Ktoś spyta, dlaczego oni walczyli na froncie wschodnim? Odpowiedzią niech pozostaną słowa ambasadora USA w Hiszpanii, Carltona Hayesa:

„Nie przybyli oni tam, aby pomagać Niemcom w walce z nami, lecz aby zademonstrować wrogość Hiszpanii wobec komunizmu.”

Adam Busse

Wybrane źródła:

S. Bianchi, Commemorative Medal for Spanish Volunteers, „Foreign Legions Index”, 29 stycznia 2012 [dostęp: 9 grudnia 2016], <http://www.wehrmacht-awards.com/related/axis_allies/foreign_legions.htm>.

M. Gawęda, Błękitna Dywizja na froncie wschodnim, „Inne Oblicza Historii. Portal miłośników historii”, dostęp: 9 grudnia 2016, <https://ioh.pl/artykuly/pokaz/bkitna-dywizja-na-froncie-wschodnim,1048/>.

G. Kleinfeld, Hitler’s Spanish Legion. The Blue Division in Russia, Illinois 1979.

X. Moreno Juliá, Błękitna Dywizja. Krew Hiszpanów przelana w Rosji 1941 – 1945, tł. M. Malinowski, Zelów 2009.

W. Muszyński, Błękitna Dywizja. Ochotnicy hiszpańscy na froncie wschodnim 1941 - 1945, Warszawa 2002.

W. Muszyński, Hiszpanie pod Leningradem, „Uważam Rze Historia” 2012, nr 8.

D. Tasior, Błękitna Dywizja na Suwalszczyźnie, „Ojczyzna – Suwalszczyzna”, 21 lipca 2014 [dostęp: 9 grudnia 2016], <http://ojczyzna-suwalszczyzna.pl/?p=136>.

T. Zubiński, Błękitna Dywizja. Hiszpańscy sojusznicy Hitlera, Poznań 2016.

W 1936 roku Polak, prawicowiec i katolik wybrał się do ogarniętej krwawą wojną Hiszpanii. Nazywał się Jerzy Przywieczerski i pozostawił po sobie z tej podróży szczegółowy reportaż, wydany w tym samym roku pod tytułem „Hiszpania w ogniu”. Konflikt ten trwał cztery lata i pochłonął setki tysięcy ludzkich istnień a obecnie uznawany jest za preludium do największej i najbardziej krwawej wojny znanej w historii. Jednocześnie wojna domowa w Hiszpanii była pierwszym tak wyrazistym konfliktem ideologicznym w 20 wieku, pomiędzy ideologiami, które powstały w 19 wieku a ich największy rozwój datuje się od początku 20 wieku. Zależnie od poglądów politycznych, bądź światopoglądu religijnego bardzo łatwo można było, nawet z ówczesnej perspektywy, otwarcie poprzeć jedną z walczących stron. Toteż Autor reportażu opisuje wrażenia, podróżując do Hiszpanii przez Czechy, Austrię, Niemcy i Francję, gdzie niemal każdy rozmówca z góry ma wyrobione zdanie na temat tego konfliktu, przy okazji opisując podejście rządów tych państw do wojny i walczących stron.

W końcu docierając po pewnych komplikacjach do Hiszpanii szybko trafia na front, gdzie wojska narodowe Franco toczą zażarty bój z broniącymi się w ostatniej reducie baskijskiej w mieście Eibar wojskami strony rządowej (Front Ludowy). Heroiczna obrona rządowych robi wrażenie nie tylko na nim, ale także na towarzyszącemu mu oficerze falangiście, który stwierdził: „Tak, czerwoni biją się po bohatersku, przecież oni też są Hiszpanami!”. Jeszcze przed wyruszeniem w strefę bezpośredniej walki Przywieczerski bierze udział w mszy polowej dla falangistów z poważnie przetrzebionego już oddziału. Z pułku falangistów walczącego pod Irunem, który liczył pierwotnie 850 ludzi, pozostało zaledwie 150 żywych. Msza jest niesamowitym i podniosłym przeżyciem, a muzykę organów zastępował huk artylerii i strzałów. Następnie Przywieczerski towarzyszy szturmującym miasto Karlistom, wśród których występowała ogromna śmiertelność wynikająca z noszenia widocznych czerwonych beretów, które łatwo pozwalały rządowym wykrywać rządowym cele do ostrzału. W swoim reportażu zwraca uwagę, iż czerwone milicje i baskijscy niepodległościowcy walczą tak zaciekle, bowiem nie czeka ich niewola, a jedynie śmierć. Podczas tej wojny obie strony rzadko kiedy biorą jeńców.

Jako wierzący katolik Przywieczerski nie jest obojętny wobec terroru rządowego, który dotyka duchownych, oraz zwykłych, prostych wierzących. W jego zapiskach można znaleźć wiele relacji od uchodźców, którzy doświadczyli prześladowań za wiarę na własnej skórze. Jego opisy zbezczeszczonych kościołów, ołtarzy, stref Sacrum dla wierzących sprawiają, że na myśl od razu przychodzi podobny obraz znany ze zdjęć i nagrań z syryjskiej wojny domowej. Całość przypomina także sowiecką propagandę antyreligijną, którą rząd hiszpański najwidoczniej musiał się inspirować. Wystarczy wymienić słowa Bucharina na drugim kongresie bezbożników: „religię należy zwalczać bagnetami”, oraz numer „Bezbożnika” z 2 listopada 1930 roku: „"podpalimy wszystkie kościoły świata i zrównamy z ziemią". Na swojej drodze Autor spotyka wielu duchownych, którzy popierali trwającą narodową rewolucję, wierząc w triumf Boga nad Szatanem. Jednocześnie jako dziennikarz Przywieczerski pozostaje rzetelny w swoim zawodzie i nie pomija faktu, iż wojna nie jest konfliktem dobra ze złem. Rozmawiając z baskijskimi nacjonalistami walczącymi po stronie rządowej przeciwko Franco zauważa, że pozostają oni katolikami, a i również baskijskie duchowieństwo wspiera po cichu rządową stronę. Wynika to z ich walki o niepodległość i obawę przed niszczeniem ich tożsamości przez zwolenników monarchii i Franco. W rozmowach prowadzonych przez Przywieczerskiego przyznają się do głębokiej niechęci do anarchosyndykalistów, którzy mieli na sumieniu wiele zbrodni popełnianych okrutnie na cywilach i przeciwnikach politycznych. Podobne opinie można w reportażu zauważyć w rozmowach z wieloma przedstawicielami obu stron konfliktu. Dotyczy to Karlistów, falangistów, duchowieństwa katolickiego jawnie wspierającego Franco, a z drugiej strony barykady Basków czy Katalończyków (wśród tych ostatnich anarchosyndykalizm był najpopularniejszy). Można w tym miejscu jednak przypomnieć, że był to rok 1936, zbrodnie stalinowców (komunistów wchodzących w skład Frontu Ludowego i akceptujących moskiewskie zwierzchnictwo) miały w późniejszym okresie konfliktu zakryć zapomnieniem zbrodnie tych pierwszych. Z tego względu we współczesnej propagandzie anarchistów całą odpowiedzialność za zbrodnie stara się przerzucać na republikanów współpracujących z ZSRR, przeciw którym nawet anarchiści w pewnym momencie podnieśli broń. Na polskim dziennikarzu ogromne wrażenie robi niemal średniowieczny fanatyzm krucjaty walczących narodowych rewolucjonistów, aż przywołuje on, opisując panującego wśród karlistów ducha świętej wojny, słowa św. Teresy: „Chciałabym walczyć i polec w obronie wiary”. Zauważa również, że pośród falangistów podejście do katolicyzmu nie jest tak silne, co ma mieć związek z wpływem hitlerowskim na europejskie faszyzmy. Nie jest to jedyna różnica, którą między monarchistami a nacjonalistami dostrzega Autor reportażu. Przypadkowo rozpoczyna on podczas podróży autobusem rozmowę z młodą Hiszpanką, która okazuje się być działaczką Falangi. „My, nowoczesne kobiety hiszpańskie chcemy prawdziwego postępu i racjonalnego równouprawnienia, dlatego więc nie popieramy konserwatywnych kierunków, a idziemy za hasłami społecznego postępu. Walka o równouprawnienie jest, być może, powodem, że wiele z nas zabłąkawszy się, znalazła się po stronie obozu czerwonego. Mam wrażenie, że pan na pewno się z tym zgodzi, że zwycięży ta idea polityczna, którą my kobiety, będące w większości w Hiszpanii poprzemy. Ja sądzę, że przyszłość mojej ojczyzny należy do Falangi” stwierdza młoda kobieta. To otwarcie pokazuje różnicę między postępową ideologią nacjonalistyczną, a żyjącym przeszłością konserwatyzmem karlistów.

Przywieczerski w swoim reportażu bardzo starannie opisuje poszczególne formacje walczące po stronie narodowych rewolucjonistów. Wojska regularne, Legia Cudzoziemska (złożona z Niemców, Francuzów, Rosjan a nawet Arabów), Karliści i Falangiści. Opisując je zauważa pewną istotna różnicę między nimi. „Oczy falangistów, requete i publiczności pałają zapałem i miłością idei narodowej. Ręce pozdrawiają rzymskim ukłonem ducha Hiszpanii

zawartego w potężnych tonach pieśni śmierci i bohaterstwa-entuzjazm. Tylko żołnierze regularnej armii zachowywali się prawie obojętnie i podnosili z miejsc niechętnie. A więc coś nie jest w porządku, czegoś brak regularnej armii.". Dalej Polak stwierdza: „Jeśli więc żołnierz nie posiada jak karlista, falagista, Bask, czy nawet komunista wielkiej idei, dla której walczy z całym fanatyzmem stanowi element łatwo poddający się propagandzie rozkładowej".

Podróżował od Eibar po Samosierrę, bywał po obu stronach konfliktu, rozmawiał ze świadkami zniszczeń i potworności trapiących wówczas ten kraj, towarzyszył walczącym na linii frontu. W swoim reportażu poświęcił także część na kwestie propagandowe, opisując działalność biura prasowego strony Franco, którą otwarcie skrytykował. Ponadto poświęcił niemałą część tekstu na wyśmianie polskojęzycznej audycji prorządowego Radia Barcelona, którą prowadził Żyd, co Autor rozpoznał na podstawie akcentu, co dziś pewnie dla wielu środowisk byłoby kontrowersyjne. Podobnie kontrowersyjne dziś jawi się wielu osób stwierdzenie, że do Brygad Międzynarodowych zgłosiło się bardzo dużo polskich Żydów, którzy bardzo mocno odseparowywali się od swoich socjalistycznych towarzyszy, „czystych” Polaków. W reportażu odnaleźć można wiele „smaczków” dotyczących ówczesnego okresu. Jak się okazuje nawet wpływowy oficer Falangi nie wierzył w męczeńską śmierć José Antonio Primo de Rivera, a wierzył że ten jest więziony nadal w Madrycie. Pośród ochotników zagranicznych służących w szeregach Falangi Autor spotyka Argentyńczyków opowiadających o faszyzmie i walce z Żydami w Ameryce Południowej. W innym miejsc opisuje mijany obóz pracy po przekroczeniu jazdy koleją granicy czesko-niemieckiej. Przywieczerski prócz opisu własnych przeżyć, oraz relacji spotkanych ludzi, a także szerokiego tła historycznego w kontekście konfliktu, monarchii, czy walk etnicznych opisał konflikt z różnych punktów widzenia (np. walki masonerii z Jezuitami).Ponadto przedstawił on konflikt ten nie tylko jako Narodową Rewolucję, z którą przecież sympatyzuje, ale także jako wielką grę mocarstw: Wielkiej Brytanii, Francji, ZSRR, Włoch i Niemiec aktywnie wspierających strony konfliktu. Zauważa on, że w przyszłości wojna ta może eskalować do wojny światowej.

Nieznane są dalsze losy Autora reportażu po wybuchu II wojny światowej. Wiemy iż osoba o takim samym imieniu i nazwisku, również pochodząca z Warszawy, była w trakcie kampanii wrześniowej oficerem 5 Pułku Ułanów Zasławskich, za udział w której została odznaczona. Następnie w prasie konspiracyjnej działała jako dziennikarz. Jeśli człowiek ten to Autor „Hiszpanii w ogniu” to nie dane było mu przeżyć II wojny. Został aresztowany przez Gestapo, następne więziony był na Pawiaku, potem w Auschwitz, a w 1942 zginął śmiercią męczeńską w obozie Neuengamme, gdzie został stracony. „Hiszpania w ogniu” ukazała się tylko w jednym wydaniu w 1936 roku, dziś jest uważana za pracę niezwykle rzadką i trudno dostępną. Przede wszystkim jest to bardzo ważne świadectwo narodowo-katolickiego reportażu okresu międzywojennego. Na pewno książka ta zasłużyła na kolejne wydania i szerokie zaistnienie w świadomości polskiej prawicy, a jako iż praca świetnie wprowadza w hiszpańską wojnę domową jest idealną pozycją także dla laików. „Hiszpania w ogniu” z pewnością powinna się znaleźć w kanonie obowiązkowych lektur historycznych dla każdego nacjonalisty.

Witold Jan Dobrowolski

Na zdjęciu Przywieczerski (pośrodku) z żołnierzami requeté, Hiszpania 1936

Irlandzki nacjonalizm mocno związany jest z postacią Patrick’a Pearse’a. Odwołuje się do tej postaci m.in. Republika Irlandzka, ale także działacze Irlandzkiej Armii Republikańskiej („Irish Republican Army” - „IRA”) działającej w Irlandii Północnej. Bohater owego tekstu był nie tylko irlandzkim nacjonalistą, patriotą, ale także katolikiem, republikaninem i poetą. Biegle posługiwał się językiem irlandzkim w mowie i w piśmie. Z wykształcenia był prawnikiem, a w praktyce nauczycielem języka irlandzkiego i irlandzkiej historii. Jego prace etnograficzne wpłynęły na odrestaurowanie języka irlandzkiego na kolejne dekady pokoleń. To on był m.in. współautorem Proklamacji Republiki z 1916 r. i to on ją odczytał na schodach Gmachu Czterech Sądów podczas Powstania Wielkanocnego. To wydarzenie Irlandczycy uważają za początek XX-wiecznej walki o niepodległość i niezależność od brytyjskich wpływów.

Patrick Henry Pearse przyszedł na świat 10 listopada 1879 r., na Great Brunswick Street w Dublinie. Pochodził on z mieszanej rodziny. Ojciec był Anglikiem i protestantem, natomiast matka Irlandką i katoliczką. Tata Pearse’a przeszedł na katolicyzm, ze względu na swój zawód kamieniarza i restauratora irlandzkich kościołów katolickich - chciał być bliżej wyznawców tej religii. Patrick został wychowany w obrządku katolickim. Rodzina ze strony matki mocno przywiązana była do tradycji. Jej członkowie biegle posługiwali się językiem irlandzkim, co na owe czasy było rzadkością, zwłaszcza w Dublinie. Dzięki konserwatywnemu wychowaniu, Patrick przywiązał się do „irlandzkości” już od najmłodszych lat. Chodził do katolickich szkół, w których uczono go historii Irlandii oraz ojczystego języka. Widoczne było to np. w jego późniejszych pisanych lirykach.

Poezję tego irlandzkiego nacjonalisty przyrównać trzeba do stylu naszego rodaka - Zbigniewa Herberta. Wiersze są tu białe, często bez interpunkcji, surowe, naturalistyczne, a zarazem wieloznaczne, zależne od interpretacji odbiorcy. Przywiązanie do kultury irlandzkiej, najbardziej widoczne jest w dwóch utworach: „Matka” oraz „Rebeliant”. (Serdecznie odwołuję czytelnika do bibliografii). Oprócz pisania wierszy, Pearse zajmował się innymi dziedzinami artystycznymi. Patrick był również eseistą, dramaturgiem oraz dziennikarzem. Co ciekawsze - swoją twórczość zapisywał w języku irlandzkim. Chciał w ten sposób pobudzić wykształconych rodaków do odzyskania swojej ojczystej mowy. Wielu pisarzy w tamtym czasie uważało jednak, iż język gaelicki skazuje literaturę irlandzką na zatracenie. Według ich mniemania to język angielski dawał szansę, np. na światową sławę, natomiast język irlandzki miał zamykać ścieżkę do rozwoju. Z tym ostatnim Pearse stanowczo się nie zgadzał.

Walkę o ojczysty język widać w osobistych próbach odrestaurowania języka irlandzkiego przez Pearse’a. Bohater tego artykułu był jednym z pierwszych, który zapoczątkował naukę i umiłowanie języka irlandzkiego. Sam jednak musiał nauczyć się „oryginalnego dialektu”. Uważał on, iż prawdziwy język irlandzki opiera się na dialekcie z Connaught (Connacht) - regionu poważnie dotkniętego przez tzw. Wielki Głód. (Wielki Głód wywołała zaraza ziemniaczana w latach 1845-1849). Aby pozostałości „niedobitych” fragmentów języka uratować i odtworzyć, Pearse rozpoczął „samo-naukę” dialektów ze wspomnianych okolic. Na czym polegała jego praca? Z dzisiejszej perspektywy wydać się to może dziwne. Mianowicie udawał się on w stroju włóczęgi i jako nierozpoznany przez nikogo, wędrował po prowincji Connacht rozmawiając z „tutejszymi”. Spisywał ludowe gawędy, mity, opowieści oraz piosenki. Rozmawiał on z prostymi ludźmi: robotnikami, rzemieślnikami, rybakami i chłopami. Praca taka przypominała profesję dzisiejszego etnografa i lingwisty.

Pearse w 1895 r. wstąpił do Ligii Gaelickiej, a w 1901 r. ukończył wydział humanistyki i prawa w Royal College w Dublinie, ze specjalizacją w pedagogice i języku irlandzkim. Od 1903 r. był redaktorem pisma „Claidheamh Soluis” („Miecz Światła”), a w latach 1909-1912 zradykalizował się w poglądach. Przestał akceptować zależność Irlandii wobec Wielkiej Brytanii. Ostatecznie odrzucił „Home Rule”. (Idea ta polegała na utworzeniu autonomii dla Irlandii w ramach monarchii brytyjskiej). Na ten okres przypada także praca nauczycielska Pearse’a, w celu ocalenia młodego pokolenie Irlandczyków przed wynarodowieniem.

W 1908 r. Patrick Pearse utworzył dwujęzyczną szkołę dla chłopców pod wezwaniem świętego Enda. (Pomysł dwujęzycznej szkoły zaczerpnął z Belgii). Uważał on, iż język kształtuje tożsamość narodową. Oprócz tego twierdził, że nie chce wychowywać młodego pokolenia na Brytyjczyków. Pierwszym powodem założenia „świeckiej kuźni irlandzkiego nacjonalizmu” była polityka Kościoła Katolickiego w Irlandii. Owa instytucja, w tamtym czasie, przyczyniała się do anglicyzacji wiernych. Drugim natomiast pozostawał osobisty konflikt Pearse’a z Katolickim Seminarium w Maynooth. Bohater artykułu domagał się, aby język irlandzki i historia Irlandii weszły do kanonu obowiązkowych przedmiotów. Nie przekonał on władz owego seminarium, dlatego też powołał własną placówkę. Pomysł okazał się sukcesem. W późniejszym czasie Pearse musiał przenieść szkołę do większego budynku.

Dlaczego szkołę pod wezwaniem św. Enda określiłem „świecką kuźnią irlandzkiego nacjonalizmu”? Wykładowcą nie była osoba duchowna. Oprócz nauki ojczystego języka i historii, zwrócono uwagę na takie przedmioty jak: wychowanie fizyczne, zajęcia teatralne, lekcje ze sztuki i muzyki irlandzkiej. Wszystkie przedmioty wykładane były w języku irlandzkim. Ważny też był tutaj tok nauczania wdrożony przez Patrick’a Pearse’a.

Program pedagogiczny skupiał się na ważnych postawach w życiu, do których odnoszą się patrioci, narodowcy, czy nacjonaliści. Zaliczyć do nich trzeba m.in.: miłość do języka irlandzkiego, poczucie obywatelskiego obowiązku, postawę poświęcenia się dla innych, życie w trudzie, oddanie życia za ojczyznę - jeśli ta byłaby w potrzebie. Pearse chciał ukształtować charakter młodych ludzi według pewnego zaplanowanego przez siebie wzorca. Na co dzień, podczas przerw i zajęć wdrażano: przywiązanie do kultury irlandzkiej, uczciwość, szczerość oraz honor. Dla przykładu - jeśli coś się stało w szkole to oczekiwano od uczniów, że osoba, która jest winna, wstanie i przyzna się do złego czynu. Ponadto, żeby cokolwiek uzyskać od nauczyciela, trzeba było zwracać się do niego tylko i wyłącznie w języku irlandzkim.

Gdy Pearse odrzucił idee autonomii, coraz mocniej zainteresował się życiem i historią działaczy na rzecz niepodległości Irlandii. Chodzi tutaj o trzy persony: Theobald’a Wolfe’a Tone’a, Robert’a Emmet’a oraz Fint’a Lalor’a. Zaciekawił go irlandzki niepodległościowy republikanizm. Wsiąkł w ten temat. Ważnym wydarzeniem w jego życiu pozostaje wystąpienie na cmentarzu w Bodenstown na uroczystościach patriotycznych. Poproszono go wtedy o przemówienie, gdzie płomienne słowa trafiły do irlandzkich serc. Przez tą przemowę, zaczęły interesować się nim środowiska dążące do niepodległości Irlandii. W grudniu 1913 r. stał się członkiem Irlandzkiego Bractwa Republikańskiego i rozpoczął współpracę przy tworzeniu i dozbrajaniu Irlandzkich Ochotników („Irish Volunteers”, trzon przyszłej IRA). Przygotowywano się do zrywu. Po przedstawieniu swoich tez programowych w czasopiśmie ”Claidheamh Soluis” stał się jednym z głównych ideologów irlandzkiego nacjonalizmu.

Przygotowania do insurekcji oraz podejście do uczniów, nie byłoby możliwe bez specyficznego charakteru Patrick’a Pearse’a. Bohater tego artykułu wpisuje się w pewien sposób we współczesny nacjonalistyczny ruch Straight-Egde. Mianowicie nie pił on alkoholu, nie palił i nie korzystał z używek. Wracając jednak do jego charakteru to do przesady dbał o swój wygląd zewnętrzny i nie posiadał on zbytnio towarzyskiego życia. Nie potrafił mówić o niczym i oczekiwał konkretów w kontaktach międzyludzkich. Negatywnie odnosił się do nieuczciwości, nawet w imię słusznej sprawy, czy to w życiu społecznym, koleżeńskim, rodzinnym czy w konspiracji. Pearse określił siebie w dwóch zdaniach, cytując: „Nie znam się na najnowszej modzie, żeby być jakimś socjalistą lub syndykalistą. Przeciwnie - jestem na tyle staromodny, by być jednocześnie i katolikiem i nacjonalistą”.

24 kwietnia 1916 r. wybuchło Powstanie Wielkanocne. Patrick Pearse stanął na czele rebelii. Zyskał on stopień komendanta. W tym samym dniu przeczytał on tzw. „Proklamację Republiki Irlandzkiej” na schodach głównej siedziby rebeliantów - gmachu dublińskiej Poczty Głównej. Płomienna przemowa nie trafiła do irlandzkich serc. Mieszkańcy stolicy byli w większości na nią obojętni. Część z nich odebrała ją jako element „przedstawienia teatralnego”. Tych kilku zebranych klaskało, gwizdało i buczało. 27 kwietnia 1916 r., o godzinie 15.00, Patrick wygłosił kolejną przemowę, w której przypomniał o sukcesach rebelii, m.in. utrzymaniu najważniejszych punktów w mieście. Tego samego dnia wybuchł pożar. Pearse rozkazał przeniesienie materiałów wybuchowych do piwnic. 28 kwietnia 1916 r., o godzinie 9.30 komendant sił Irlandzkiej Republiki napisał ostatni biuletyn władz powstańczych. Widać w nim było narracje przepełnioną nadzieją i entuzjazmem. Doszło do drugiego pożaru w budynku Poczty Głównej. Był on bardziej zdradziecki, dlatego Pearse zarządził ewakuację. Podczas opuszczania budynku Patrick był wstrząśnięty napotkanym widokiem. Cierpiąca ludność cywilna i zbombardowana przez brytyjską artylerię stolica wgryzła się mu w pamięć. Dublin w niektórych miejscach zrównano z ziemią. Po ewakuacji doszło do narady głównych przywódców powstania. Przegłosowano warunki kapitulacji. Inicjatorem był Pearse. Głównym argumentem za podpisaniem rozejmu było zmniejszenie strat pośród ludności cywilnej. 29 kwietnia 1916 r. Patrick Pearse jako komendant wojsk powstańczych ogłosił kapitulacje. 2 maja 1916 r. został on osądzony za zdradę Wielkiej Brytanii. Bohater tego artykułu miał wypowiedzieć znamienne słowa, cytując: „Nie przegraliśmy. Nie stanąć do walki oznaczałoby przegrać. Walczyć - to odnieść zwycięstwo” (…) „Nie możecie pokonać Irlandii; nie zdołacie zdusić irlandzkiego pragnienia wolności. Jeśli nasz czyn nie wystarczył aby zdobyć wolność, to nasze dzieci zdobędą je lepszym czynem”. Do Pearse’a nie dopuszczono rodziny, dlatego napisał on list do matki, cytując fragment: „(…) Walczyliśmy o honor Irlandii i nasz własny. Ludzie teraz będą mówić o mnie przykre rzeczy, ale potomność będzie nas pamiętać, a nienarodzone jeszcze pokolenia błogosławić. Nie żałuj, lecz myśl o tym jak o ofierze (…)”. Skazano go na karę śmierci przez rozstrzelanie. Wyrok wykonano 3 maja 1916 r., między godziną 3, a 4 w nocy, w więzieniu w Kilmainham.

W wyniku rozstrzelania przywódców Powstania Wielkanocnego zawrzało na arenie międzynarodowej. USA postawiło ultimatum wobec Wielkiej Brytanii. W konsekwencji zaprzestano rozstrzeliwań liderów zrywu i zmniejszono represje wobec powstańców. Śmierć liderów zrywu nie poszła na marne, w tym i Patrick’a Pearse’a. Wydarzenie to rozbudziło Irlandczyków do działania. Ludność wyspy rozstrzeliwania zaczęła określać mianem „mordu” i „zbrodni”. Po I wojnie światowej silniej zaczęła działać partia „Sinn Fein”, skupiająca osoby dążące do suwerenności zielonej wyspy. Pośród Irlandczyków zwiększyła się świadomość narodowa, przestali uważać się za poddanych korony brytyjskiej. Ta świadomość najmocniej była widoczna np. podczas wojny o niepodległość Irlandii z lat 1919-1921. Znamienne były słowa Pearse’a wypowiedziane podczas procesu. Nieoczekiwanie spełniły się one w przeciągu kilku lat od ich wypowiedzenia.

Bibliografia:
Donnelly J, „Encyklopedia of Irish History & Culture”, wyd. Thomson Gale 2004.
Moody T.W., Martin F.X., „Historia Irlandii”, Poznań 1998.
O’Riain, S. „Irlandia w XIX wieku - walki o niepodległość. Problem zanikającego języka irlandzkiego”, wyd. Towarzystwo Polsko-Irlandzkie, Poznań 1997.
O’Riordan T., „Patrick Henry Pearse, University College Cork”, [w:]

http://multitext.ucc.ie/d/Patrick_Henry_Pearse (dostęp 03 XII 2012);
Petrusiewicz M., „Irlandzki sen: Życie Konstancji Markiewiczowej - komendantki IRA (1868-1927)”, Warszawa 2000.
Rolex, „Stara kobieta z Beare”, [w:] http://hekatonchejres.salon24.pl/429196,stara-kobieta-z-beare,2 (dostęp 03 XII 2012r) (M.in. tłumaczenie wierszy „Rebeliant” oraz „Matka” autorstwa Patrick’a Pearse’a).
Swoboda G., „Dublin 1916”, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2006.

Patryk Płokita

Warszawa,27.12.2016 r.

Dziekan Wydziału Historycznego UW

dr hab. prof. UW Małgorzata Karpińska

Krakowskie Przedmieście 26/28

00-927 Warszawa

List protestacyjny w sprawie wniosku o komisję dyscyplinarną dla Konrada Smuniewskiego

Wielce Szanowna Pani Dziekan,

w związku z doniesieniami prasowymi dotyczącymi wniosku dyrektora Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec studenta Konrada Smuniewskiego pragniemy wyrazić swoje zaniepokojenie i troskę o wolność debaty akademickiej. Wniosek ten jest pokłosiem dyskusji prowadzonej na zamkniętej grupie dyskusyjnej pomiędzy studentami kierunku „Historia i kultura Żydów” a wspomnianym Konradem Smuniewskim i doniesienia złożonego na ręce dyrektora Instytutu.

Wśród bretońskiej puszczy błądził wiatr zza oceanu, gładząc i kołysząc do snu wątłe liście klonów. Gdzieś w oddali poderwał się do lotu klucz dzikich gęsi, przestraszony nie wiadomo czym. Pod niebieskim sklepieniem galopował szwadron widmowych jeźdźców, od wieków ścigających w ten sam sposób wyimaginowanego bądź też zaskakująco rzeczywistego nieprzyjaciela. Nad niepokorną krainą zapadł zmrok. Maszerujący tyralierą i w gotowości bojowej niebiescy żołnierze trzęśli się ze strachu. Każdy szmer zza rozłożystych pni przyprawiał ich o zawał serca. Każdy szelest leśnego królestwa zalewał ich potem. Strach przed nimi. Przed watahą bretońskich wilków. Kiedy upadły Tulon, Lyon, Wandea, oni okazali się ostatnia kolumną starej Francji, walczący w obronie korony, krzyża i swobody w swojej ojczyzny – Bretanii. Oto krótka historia ostatnich synów umierającej tradycji, a także zapomnianych protoplastów romantyzmu.

Bretania jest inna. W przeciwieństwie do pozostałych francuskich krain geograficznych i historycznych rejon sprawia wrażenie jakby nie z tego świata. To senna atmosfera okraszona bryzą i wszechobecną mgłą. To surowa, romańska architektura z kamienia. To tak pobudzające wyobraźnię miejsca jak Mount-Saint-Michael, czy Saint-Malo, jakby żywcem wyciągnięte z świata Tolkiena. To starodawna tradycja sięgająca szóstego wieku po Chrystusie. Właśnie tutaj, pośród bretońskich puszczy i klifów rycerze okrągłego stołu mieli toczyć swe legendarne boje. Bretania jawi nam się jako kraj ukrytych pośród morskich fal piratów, książąt, pierwszych świętych, jak baron Trehorentec, który wyparł się pogaństwa w chwili, kiedy miała go pożreć zgraja wilków. Niepozornie wyglądający cypel jest celtyckim refleksem na mapie romańskiego świata. Zamieszkiwali (i nadal zamieszkują) ją inni ludzie, z silnym poczuciem odrębności. Byli gotowi powstać przeciwko tym, którzy na tą odrębność i autonomie nastąpią. I właśnie taka sytuacja się nadarzyła.

Pierwsze rozruchy rozpoczęły się już w 1788 roku, miały jednak charakter czysto rewolucyjny. Poszło o faworyzowanie szkolnictwa dla młodzieży szlacheckiej, a skutkiem była kilkugodzinna walka na posiedzeniu bretońskich stanów. W tym samym czasie w stolicy wypadki potoczyły się o wiele szybciej. Atak na Bastylię i okrutny mord na jej komendancie, uliczne rozruchy, marsz na Wersal. W całym kraju wrzało, a napływające wieści przyjmowano z entuzjazmem i nadzieją na zmianę na lepsze. Z początku chłopstwo i burżuazja zdawały się być zjednoczone w walce ze szlachtą i klerem. Stanowisko III stanu wspólnie wyznaczał umiarkowany antyklerykalizm, który był raczej postawą dystansu wobec opływającej w luksusy kościelnej arystokracji. Zmieniła to Cywilna Konstytucja Kleru z 1791 roku, na mocy której księża mieli składać przysięgę wierności konstytucji, a tylko zaprzysiężeni duchowni mogli prowadzić posługę duszpasterską. To całkowicie odwróciło sytuację polityczną na północnym zachodzie kraju, gdzie lud był bardzo związany z parafialnym duchowieństwem, które na ogół nie poszło na układ. Już 13 lutego powstało Morbihan, gdzie kilkutysięczne zgrupowanie chłopstwa starło się z wojskiem. Padły pierwsze strzały. Polała się pierwsza krew. Rewolucja straciła na popularności. W międzyczasie do Bretanii docierały nieco opóźnione informacje z Paryża. O tym, jak 10 sierpnia 1792 roku wymordowano żołnierzy gwardii szwajcarskiej broniących Ludwika XVI, albo o tym, że we wrześniu tegoż roku motłoch dokonał masakry zakonników, zakonnic i niekonstytucyjnych księży. W Bretanii rozwijał się wtedy już ruch przemytniczy (zajmujący po prostu pustą przestrzeń wobec tracącego kontrolę nad państwem rządu), także kontrrewolucyjna guerilla. Niezdecydowanych do walki popchnęły dopiero wydarzenia roku następnego. Po proklamacji republiki i pokazowym procesie 21 stycznia pod ostrze gilotyny poszedł Ludwik XVI. 24 lutego natomiast uchwalono pobór 300 tysięcy rekrutów do walki z koalicją antyfrancuską, co było pogwałceniem autonomii Księstwa Bretanii, które dla nowej władzy stanowiło tylko kilka w niczym nieróżniących się od reszty kraju departamentów. To przeważyło szalę. Łączyły się wszystkie niechętne rewolucji prądy. Ruch przemytniczy przeniknął się z ruchem legitymistycznym. Szlachetnie urodzeni dołączali do partyzantów razem z chłopstwem. Powstanie stało się faktem.

Już 15 sierpnia 1792 roku jeden z ważniejszych przemytników – Jean Cottereau, znany pod pseudonimem Jean Chouan ogłosił się zwolennikiem króla. Dało to początek jednemu z najbardziej niezwykłych ruchów w nowożytnej historii Europy. Jego nazwa – szuaneria – wzięła swój początek właśnie z tego pseudonimu. Miał on z kolei wywodzić się od naśladowania odgłosów sowy, dzięki którym komunikowali się partyzanci. Sowa jest również symbolem nocy oraz dochowania tajemnicy. Nie wiemy, czy taką symbolikę nadali sobie powstańcy umyślnie czy też jest to efekt przypadku. Pewne jest jedno, idealnie wpisał się on w charakter ruchu. Powstanie szuanów nie miało charakteru masowego jak chociażby powstanie w sąsiedniej Wandei. Małe grupki partyzantów działały oddzielnie. Szuani przemykali się niezauważeni przez republikańskie kordony i obławy, rozbijali posterunki i patrole, odbijali więźniów. Ofiarą zasadzek padały małe oddziały niebieskich, czasem całe garnizony. Działania Bretończyków nie pozostawały bez odzewu konwentu. Ten posyłał na półwysep bezczeszczących kościoły emisariuszy oraz coraz większą ilość wojska. Jesienią 1793 roku z oddziałami powstańczymi połączyły się niedobitki wandejskiej Armii Katolickiej i Królewskiej pod dowództwem dwudziestojednoletniego hrabiego de la Rochejaquelein, a część jej żołnierzy zasiliło szeregi szuanerii. Mariaż okazał się jednak krótki. Już dzień przed Wigilią tegoż roku doszło do pogromu rojalistów pod Savenay nad Loarą. Jedyną pamiątką po bitwie oraz okrutnym pościgu wojsk republiki za uchodzącymi chłopami jest kamienny krzyż z Sercem Jezusa postawiony niedaleko zabudowań miasteczka. Miesiąc później młody generał poległ od republikańskiej kuli. W tym samym czasie na południu Francji szturmowi wojsk jakobińskich poddała się ostatnia twierdza broniona przez połączone siły rojalistów, żyrondystów i żołnierzy interwencyjnych – Tulon. Bretania została sama na placu boju.

Kiedy piekielne kolumny republikańskiego generała Turreau wykonywały rozkaz konwentu o utopieniu Wandei we krwi, po drugiej stronie Loary kontrrewolucja dopiero co się rozkręcała. Na przełomie wiosny i lata 1795 roku po całej zbuntowanej Bretanii rozeszła się wieść o mającym nastąpić desancie rojalistycznej armii transportowanej przez angielską flotę. 14 tysięcy powstańców, a także zwykłych ludzi wyległo na plaże, by przywitać wyzwolicieli. 27 czerwca rozpoczęła się inwazja. W czasie kilku następnych dni doszło do serii desantów na zachodnim wybrzeżu. Nastąpił prawdziwy powrót rycerzy (większość lądujących żołnierzy była szlachetnie urodzona), jak wiele lat później działania cichociemnych. Wyczekiwanego marszu wyzwolicieli na Paryż jednak nie było. Przywódcy inwazji poza euforią i nadzieją przywieźli z Anglii również swoje spory i konflikty ambicji. Bezczynne wojsko królewskie pobił w serii starć republikański generał Hoche. Już w niecały miesiąc po lądowaniu armia kontrrewolucyjna przestała istnieć. Poległo 5 tysięcy rojalistów, a wśród nich dowódca powstania szuanów – Tinteniac. Ponad siedmiuset jeńców zostało rozstrzelanych bezpośrednio po walce. Nieliczne siły od pogromu uratował Georges Cadoudal, posługujący się pseudonimem Gedeon. Dzięki niemu powstanie mogło trwać dalej mimo tak dotkliwej klęski, a zdolni do walki szuani schronili się bezpiecznie w leśnym królestwie. Uznany za męża opatrznościowego Cadoudal został już w następnym miesiącu naczelnym dowódcą w Morbihan, a wkrótce w całej Bretanii. Powstańcze imię Georges’a było kolejnym bardzo trafnym nawiązaniem. W Starym Testamencie Gedeon był jednym z sędziów, wojowników broniących Izrael przed barbarzyńskimi Amalekitami i Madianitami, zwalczając jednocześnie kult Baala, tak jak jego osiemnastowieczny odpowiednik zwalczał pogański kult państwa. Szuani zawsze starali się być tarczą Bretanii, kiedy przychodziło chronić przed represjami niepokorne wsie, ukryć niekonstytucyjnych księży czy odeprzeć karne oddziały, a także jej mieczem, kiedy trzeba było usunąć wrogich tradycji i ludowi emisariuszy, merów czy urzędników. Do bitew niemalże nie dochodziło. Wojna w Bretanii znowu stała się serią małych potyczek, w których wygrywała strona zdolna możliwie szybko osiągnąć przewagę. Kiedy zwycięstwo nad szuanami wydawało się bliskie po pogromie na Quiberon w lecie 1795 roku, to już po kliku miesiącach wojna znów zaczęła przybierać niepomyślny dla rewolucji obrót. Toteż na początku następnego roku Hoche ogłosił wolność kultu na terenie Bretanii. Zniknęła podstawowa przyczyna konfliktu, a powstanie bardzo straciło na popularności. 19 czerwca Cadoudal zawarł pokój, który gwarantował amnestię dla walczących szuanów. Tak zakończyła się pierwsza runda. Niewielu jednak wierzyło, że pokój będzie ostateczny, stanowił on tylko rodzaj przerwy, kruchy rozejm niezbędny do przegrupowania się przed ostatecznym starciem. Wiedzieli to zarówno okopani w Rennes, Brest i Le Mans niebiescy, jak i kontrolujący wieś biali. Godeon wykorzystał czas do zreorganizowania swojej niewidzialnej armii. Podzielił Bretanię na 9 okręgów, sformował oddział kawalerii, oddział sanitarny, a nawet artylerii. Po całej Francji rozesłał swoich szpiegów i informatorów. Na jakiś czas wyruszył do Anglii, by nakłonić przynajmniej jednego Burbona do powrotu do ojczyzny. Tchórzliwe niedobitki dynastii panującej okazały się być jednak tylko namiastką rycerskiej Francji Karola Wielkiego i świętego Ludwika. Cadoudal nie zdawał sobie sprawy z tego, że ostatnią bitwę będzie musiał stoczyć sam.

14 września 1799 roku w sercu puszczy Morbihan zebrało się dwunastu szuańskich dowódców. Po latach bezowocnego czekania na powrót króla, zamachu stanu obalającym demokratycznie wybrany parlament z przewagą rojalistów i pośród narastających represji podjęto decyzję o wznowieniu wojny. 15 października rozpoczęła się, poprzedzona wysłaniem do Paryża ultimatum, ofensywa powstańców. Gotowe do walki i dobrze zorganizowane dywizje szuanów dokonały uderzenia na pozycje niebieskich w całym Księstwie. Jeszcze tego samego dnia padło Le Mans. Pięć dni później przerwano obronę Nantes, skąd uwolniono więźniów. 27 października zdobyto Saint – Brieuc. Zwycięstwo było jednak tylko chwilowe. Najczęściej już po kilku dniach walczący z przeważającymi siłami wroga szuani musieli wycofywać się ze zdobytych miast. 26 października załamał się szturm na strategicznie położone Vannes. Spodziewane zwycięstwo nie nastąpiło, a wobec niepowodzenia większość szuańskich oficerów zdecydowała się na wywieszenie białej flagi. Natomiast nowy przywódca republiki – Napoleon Bonaparte, wydał proklamację przeciwko ciągle tlącej się bretońskiej kontrrewolucji, mianując jednocześnie na dowódcę tłumiących powstanie sił jakobińskiego generała Brune’a. 23 stycznia 1800 roku doszło do ostatniego większego starcia pod Pont–du–Loc, zakończonego taktycznym zwycięstwem Gedeona. Mimo to wojna była już przegrana, a wobec wieści o mających sformować się nowych piekielnych kolumnach Cadoudal zasiadł z Brune’m do negocjacji.

Dalej mamy do czynienia z epilogiem pieśni chwały celtyckiej prowincji. Kilka razy Bonaparte próbował przeciągnąć na swoją stronę ostatniego żołnierza monarchii, a w międzyczasie szeregi szuanów topniały z dnia na dzień. Gedeon wyjechał ponownie do Anglii, gdzie zaplanował kolejne, tym razem ogólno - francuskie powstanie połączone z desantem wojsk angielskich i powrotem Burbonów. Wobec niepowodzeń na froncie włoskim operacji nie przeprowadzono. Cadoudal i niedobitki jego armii ukrywali się w lasach, zmieniając często miejsce pobytu. Nie udały się ani próby otrucia go przez agentów policji, ani wyznaczenie wysokiej nagrody. Przez dwa lata Gedeon pozostawał nieuchwytny. Z małą grupką pozostających przy życiu szuanów opuścił kontynent po podpisaniu pokoju angielsko – francuskiego w Amiens. W ostatnich odruchach swej zmęczonej wojną duszy przystąpił do realizacji planu ,,Cios Ostateczny”, który miał polegać na zabójstwie pierwszego konsula. W lecie 1803 roku po raz ostatni powrócił do ojczyzny wraz z grupa kilku towarzyszy. Przez niecały rok spiskował w Paryżu na spółkę z kilkoma zakonspirowanymi rojalistami i nastawionym wrogo do Bonapartego generałem Moreau, by zostać w końcu schwytanym i skazanym na śmierć w roku 1804. Wyrok wykonano 24 VI. Tak oto rozegrał się ostatni akord pieśni o bretońskim powstaniu.

O szuanach napisano trochę porządnych i trochę przekłamanych książek, nakręcono jeden nie do końca historyczny film, a poza tym to temat raczej zapomniany wśród wichrów historii. Niesłusznie, jest to bowiem opowieść niesamowita. Mamy tutaj lojalnych żołnierzy kryjących się w przedwiecznej puszczy, prawdę o dworskich kamarylach, opowieści o walce i zdradzie. Fascynujące postaci, jak osiemnastowieczny Sędzia, czy kapitan Wright, marynarz wspierający zaopatrzeniem kontrrewolucję tak gorliwie, że nazywano go bardziej wandejczykiem niż anglikiem. Śledząc dzieje szuanerii dostrzeżemy wiele analogii z historią muszkieterów. Raczej tych polskich, tragicznie kończących konspiratorów z okresu Drugiej Wojny, aniżeli bohaterów Dumasa. Chociaż z tymi drugimi również nie brakuje analogii. Powstańcom nigdy nie brakowało pomysłowości i fantazji. Kiedy wkraczali do zdobytych miast i miasteczek niszczyli groteskowe drzewa wolności. To właśnie ludzie związani z powstaniem próbowali użycia słynnej machiny piekielnej przeciwko Napoleonowi. Legenda powstania aż uderza romantyzmem, bijąc na głowę wszystkie legendy ,,Wielkiej” Rewolucji Francuskiej. Nie brak tu również ciemnych kart, jak przypadkowe (i czasami zamierzone) niewinne ofiary działań wojennych, czy narastająca, ocierająca się wręcz o obłęd, zawziętość Gedeona w walce o przegraną sprawę. Wszystkie te akty bledną jednak wobec posunięć republiki, do których należało palenie całych wiosek, rozstrzeliwanie jeńców i zatapianie barek wypełnionych ludźmi w Nantes. Nawet cała kanonada heroicznych czynów nie była jednak w stanie zmienić faktu, że to romantycy zawsze przegrywają. Niezłomna postawa dziesiątkowanych powstańców świetnie kontrastuje z otaczającą ich ponurą rzeczywistością, narastającym okrucieństwem rzuconych przeciwko nim sił oraz fałszywością zdegenerowanych emigracyjnych elit. Nawet nacjonaliści, którzy z racji swoich poglądów powinni być może sympatyzować z niebieskimi, odnajdą w tej historii własne ideały, jak przywiązanie do tradycji, swego regionu, wiary, konkretnych praw i wolności. Szuani nie byli chorągiewkami. Kontestowali wszystkie formy władzy stojące w opozycji wobec swoich praw, począwszy od monarchii konstytucyjnej, poprzez republikę żyrondy, jakobinów i dyrektoriatu, na konsulacie kończąc. Szuani byli chłopami. Oddali wszystko, co mieli, sprawie wiary, monarchii oraz swojej rodzinnej Bretanii. Nie było ich stać na więcej.

Mateusz Karwiński

PS: Artykuł jest inspirowany dwoma wybornymi książkami. Po pierwsze powieścią ,,Sire’” Jeana Raspail’a, która doskonale wprowadza w mistyczny klimat starej Francji. Po drugie ,,Szuańską Balladą” Waldemara Łysiaka, która świetnie portretuje główne dramatis personae, i z której gęsto czerpałem informacje. Poza tym źródłem wiedzy przekazanej jest ,,Kłamstwo Bastylii Andrzeja M. Ciska.