„Jak Bóg zesłał na ziemski padół Chrystusa, tak też i mnie przysłał”
Wstęp
Trzy zasady ludowe to filozofia polityczna wykreowana przez Sun Yat-sena, chińskiego rewolucjonistę i założyciela Partii Narodowej czyli Kuomintangu. Partia ta założona została w 1912 roku, tuż po rewolucji sinhajskiej (Xinhai), podczas której obalona została monarchia i dynastia Qing. Partia ta istnieje do dziś i jest główną partią w nieuznawanej przez większość państw Republice Chińskiej (Tajwan). Straciła jednak swój pierwotny, nacjonalistyczny i socjalistyczny charakter przechodząc na pozycje prawicowe, reprezentując dziś neoliberalizm i centroprawicowy konserwatyzm. Korzenie jej jednak mocną związane są z myślą nacjonalistyczną reprezentującą tzw. chiński socjalizm oraz trzema zasadami ludu. Zasady te krótko omówię na podstawie wykładów wygłoszonych przez Sun Yat-sena. W tym artykule skupię się na przedstawieniu pierwszej z nich – zasady narodowej.
Zasada narodowa – Minzuzhuyi
Minzuto to termin stworzony pierwotnie w Japonii aby określić koncepcję narodu zapożyczoną z XIX w. z Zachodu, jako wspólnotę etniczno-kulturową spajaną więzami krwi. Zasada narodowa według Sun Yat-sena to tożsamość narodu państwowego (guozuzhuyi). Termin ten oznacza „wszyscy obywatele państwa”, można więc wysnuć wniosek, że w miejsce najpowszechniej i najgłębiej przyjętej ideologii rodziny (jiazuzhuyi) i ideologii klanowości (zongzuzhuyi) Sun Yat-Sen chce wprowadzić szerzej pojmowaną tożsamość państwową, tak by siła solidarności wśród Chińczyków rozciągnęła się na naród w granicach państwa.
Podkreśla, że jego zasada nacjonalizmu etnicznego jest tożsama z zasadą nacjonalizmu państwowego, jednak jest poprawna tylko w przypadku Chin. Zaznacza, że za granicą używa się terminów naród i państwo, czyniąc miedzy nimi rozróżnienie. Wyjaśnia co w jego rozumieniu określa termin „narodu państwa”. Według niego Wielka Brytania mimo, że główne miejsce w państwie zajmują biali, lecz obejmuje ono także brunatnych, czarnych i innych, którzy razem tworzą Imperium Brytyjskie i w przypadku całego Imperium nie można powiedzieć, że jego naród jest narodem państwowym. Kolejnym przykładem jest Hongkong, to terytorium angielskie, a jego naród obejmuje kilkaset tysięcy Chińczyków narodowości Han. Mówienie o angielskim narodzie Hongkongu byłoby niepoprawne. Trzonem narodu angielskiego są Anglosasi, lecz Anglosasi są nie tylko w Anglii, jest ich wielu również w Ameryce i z tego powodu według założyciela Kuomintangunie można mówić, że naród etniczny jest równoznaczny z narodem państwowym i należy to wyraźnie rozgraniczyć.
Te dwa terminy w jego mniemaniu można rozgraniczyć poprzez siły które utworzyły dany naród czy państwo. Naród formuje się w sposób naturalny, państwo zaś siłą zbrojną. Politykę Drogi Królewskiej (wangdao) determinują siły natury, a wspólnota uformowana w tej sposób to naród etniczny. Drugą drogą jest Droga Hegemona (badao), ona opiera się na użyciu siły zbrojnej i przemocą, a wspólnotą, która w ten sposób się tworzy jest państwo.
Według autora trzech zasad ludowych, ludzkość dzieli się najpierw na rasy, a dopiero w następnej kolejności na narody. Sun Yat-Sen wymienia najważniejsze według niego czynniki narodowotwórcze. Pierwszym najważniejszym czynnikiem były więzy krwi. Chińczycy należą do rasy żółtej, co wynika z ich pokrewieństwa z sąsiednimi ludami. Więzy krwi między przodkami odwiecznie dziedziczone kształtują ludność danego narodu. Drugim czynnikiem jest sposób bytowania, poszczególne rodzaje bytowania nie są jednakowe, zatem i narody, które się formowały na tej podstawie nie mogą zatem być jednakowe. Trzecią wielką siłą jest język. Jeśli naród przybyły z zewnątrz przyswoi sobie nasz język, to my wpłyniemy na jego dalsze kształtowanie i z biegiem czasu go zasymilujemy. Jeśli narody łączą więzy krwi i wspólny język, upodabnianie się będzie łatwiejsze. Kolejnym czynnikiem jest religia. Ludność na ogół czci podobnych bogów i wierzy w podobnych protoplastów, co także może połączyć naród. Ostatnią siłą są obyczaje i nawyki. Jeśli wśród ludzi są tacy o podobnych nawykach i obyczajach to z biegiem czasu mogą oni samoistnie złączyć się w jeden naród.
Podsumowanie
Zasadę narodową można rozumieć jako pewną formę nacjonalizmu obywatelskiego, co przy wielonarodowej formie państwa chińskiego jest zrozumiałe i logiczne. Posiada on natomiast również charakter etniczny. Zasada ta miała dotyczyć głównie zjednoczenia ludu i zbudowania więzi oraz solidarności pomiędzy różnymi rodzinami i klanami. Nawołuje również do pobudzenia ducha narodowego jako jedynego ratunku przed upadkiem państwa i zagładą narodu.
Antoni Tkaczyk
Bibliografia:
-
Góralczyk, Sun Yat-Sen: misjonarz rewolucji, Warszawa 2013
- J.Fenby, Chiny. Upadek i narodziny wielkiej potęgi, Kraków 2009.
- Sun Yat-Sen, Trzy zasady ludu, przeł. A. Łobacz, Warszawa 2014.