Tekst powstał w 2013 roku, jako rozwinięcie referatu wygłoszonego na konferencji naukowej poświęconej polskiej prawicy po 1989 roku, w grudniu 2012 roku na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Z przyczyn niezależnych od autora nie został wcześniej opublikowany. Autonomiczny Nacjonalizm mimo swojego ogromnego potencjału, nie rozwinął się w Polsce. Tekst jednak ukazuje genezę ruchu, który w niektórych krajach Europy odgrywa rolę nie tylko polityczną, ale również subkulturową.
T.K.
XXI wiek to okres w historii ludzkości, w którym coraz więcej badaczy podważa tradycyjny podział polityczny według osi lewica-prawica. Wiek XX określany jest wiekiem ideologii, które po dzień dzisiejszy rzutują na dyskurs polityczny. Alexander Dugin wyróżnił trzy wielkie ideologie XX wieku, które odcisnęły piętno na ludziach tego okresu. Liberalizm, komunizm (wraz z socjalizmem) oraz faszyzm (wraz z narodowym-socjalizmem, ideą tzw. „Trzeciej drogi” narodowym syndykalizmem, peronizmem i podobnymi ruchami). Te doktryny kształtowały ówczesny świat, walczyły ze sobą na śmierć i życie. Wraz z zakończeniem drugiej wojny światowej upadł faszyzm. W 1991 roku, po rozpadzie Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich, mówi się o śmierci socjalizmu. Zwycięsko w XXI wiek weszła doktryna liberalizmu, systemu wrogiego zarówno komunistom i anarchistom z jednej strony, jak i nacjonalistom z drugiej [1]. Skutkiem tego był zwrot w ideologii tworzącej ruchy kontestujące system liberalny. Od maja1968 roku wraz z rewolucją studencką powstały organizacje łączące w sobie postulaty skrajnej lewicy, jak i prawicy. Niemiecki muzyk, aktywista narodowy Jan Peter w wywiadzie, udzielonym portalowi konserwatyzm.pl, tak scharakteryzował działającą w latach 70. XX wieku, Frakcję Czerwonej Armii (Rote Armee Fraktion[2]). „Byli tajnym ugrupowaniem terrorystycznym o charakterze antyimperialistycznym. Oczywiście, nazywali siebie marksistami, jednak byli pod silnym wpływem narodowym. Część z nich działa obecnie na rzecz narodowych socjalistów. Przeszli pewnego rodzaju ewolucję. Myślę, że podział na lewicę i prawicę nie jest istotny wewnątrz państwa” [3]. Podobnych połączeń ideowych było wiele w państwach europejskich od 1968. Jednym z efektów takiego amalgamatu idei jest powstanie ruchu autonomicznych nacjonalistów.
Autonomiczny nacjonalizm – definicja, geneza
Autonomiczny nacjonalizm (AN) – forma aktywności nacjonalistycznej oparta o zasadę leaderless resistence – oporu bez przywódcy. Jest to działalność lokalnych grup bez jednolitego centralnego przywództwa. Formacje te nie posiadają formalnie ujętego programu. Autonomiczny nacjonalizm porusza zagadnienia, które poszczególne grupy realizują w różnym stopniu. W zależności od własnej orientacji ideowej bardziej eksponują pewne zagadnienia, poświęcając mniej uwagi drugim, które mogą przedstawiać wysoką wartość dla innych grup. Istotnym punkt w działalności autonomicznych nacjonalistów stanowi aktywizm. Aktywizm rozumiany jak działalność uliczna, społeczna, mająca na celu aktywizację różnych grup społecznych. Współpraca międzynarodowa, paneuropejska pozbawiona sporów historycznych, to cecha charakterystyczna ruchów autonomicznego nacjonalizmu [4].
Autonomiczni nacjonaliści to najczęściej młodzi ludzie, nieuznający obecnego ładu politycznego. Wykorzystują w swojej działalności elementy subkulturowe w postaci przejętych symboli, organizacji manifestacji i ich opraw. Występują tu wpływy zachodnich anarchistów i grup nacjonalistycznych z lat 1968-90, grup kibicowskich i subkultur skupionych wokół muzyki[5]. Przykładem takiego synkretyzmu może być idea straight edge pojawiająca się w ruchu AN. Jest to idea powstała w latach 80. XX wieku. w USA wokół subkultury tworzącej muzykę hardcore punk. Straight edge odrzucał nihilizm i dekadencję ówczesnego ruchu punk, nawoływał do zaniechania używania wszelkich używek (od alkoholu i tytoniu po narkotyki). Ruch AN przejął z tej idei promocję zdrowego trybu życia, bez narkotyków, tytoniu, czy alkoholu. Wprowadził promocję sportu, od popularnej piłki nożnej po siłownię i sporty walki [6].
Genezę, inspirację do powstania obecnego autonomicznego nacjonalizmu możemy odnaleźć w wielu radykalnych ugrupowaniach działających w Europie zachodniej w II połowie XX wieku. Istnieje kilka grup stanowiących inspirację dla wszystkich przedstawicieli AN, jednak poszczególne grupy czerpią również z innych wzorców (np. z działalności Rote Armee Fraktion).
Groupe Union Défense
W 1964 roku został założony ruch Occident przez Pierre Sidosa w Paryżu. Istotną wpływ na doktrynę tej grupy miała myśl Dominique Vennera [7].
Przedstawiciele Occident postanowili walczyć z radykalną lewicą nie tylko na płaszczyźnie debaty politycznej, ale również na ulicach. Za swój symbol grupa przyjęła krzyż celtycki. Odrzuciła pomysł współpracy z innymi ugrupowaniami narodowymi, wywodzącymi się z czasów sprzed II wojny światowej, uznając je za część systemu, przeciwko któremu Occident występował. Grupa stała się znana dzięki użyciu przemocy politycznej – ataki na słynny campus Daniela Cohn-Bendita w Nanterre, czy np. zdemolowanie centralnej siedziby Francuskiej Partii Komunistycznej w dziesiątą rocznicę wydarzeń w Budapeszcie [8]. Przez kilka lat na ulicach trwała regularna wojna, gdzie używane były nie tylko kije, kastety noże, czy łańcuchy, ale także butelki z benzyną i bomby własnej produkcji[9].
W maju 1968 roku doszło do lewicowej rewolty studenckiej w Paryżu. Pokolenie powojenne, patrzące na świat inaczej niż ich rodzice, dążyło do zmiany zastanej rzeczywistości uważanej za zbyt konserwatywną, czy wręcz opresyjną. Młodzi ludzie odrzucali instytucję rodziny, religii. Sięgali po narkotyki, buntowali się przeciwko państwu i jego elementom. Istotną rolę w tej przemianie odegrała kultura masowa. Muzyka rockowa, film, subkultury, to elementy kształtujące tożsamość ówczesnego pokolenia. W drugiej połowie lat 60. XX wieku w Europie zachodniej doszło do masowych, lewackich wystąpień studentów. We Francji protestami kierował Krajowy Związek Studentów Francuskich (UNEF). Największe francuskie strajki miały miejsce w maju i czerwcu 1968 roku. Na ich czele stał Daniel Cohn-Bendit szef grupy Ruch 22 marca[10]. Strajki zostały poparte przez związki zawodowe, doszło do ogłoszenia strajku generalnego. Zażądano 40-godzinnego tygodnia pracy, podwyżek płac, reform politycznych oraz reorganizacji studiów. Zamieszki i strajk trwały do połowy czerwca 1968 roku efektem tego były zmiany polityczne we Francji, jak i złożenie urzędu przez prezydenta Charlesa de Gaulle’a rok później [11].
Buntom lewicowych studentów oraz zmieniającej się sytuacji we Francji postanowili przeciwstawić się nacjonaliści. Po wydarzeniach z maja i czerwca 1968, lewica przejęła władzę na uczelniach. Sytuację tę postanowił zmienić Alain Robert. Uznał, iż należy skupić słabe siły nacjonalistyczne na jednym uniwersytecie, tylko w ten sposób można stworzyć ruch mający być przeciwwagą dla lewicy. Wybór padł na wydział prawa znajdujący się na paryskiej ulicy Assas. Założono Groupe Union Défense (GUD), po zawirowaniach wokół nazwy za swój symbol, oprócz krzyża celtyckiego, nacjonaliści przyjmują czarnego szczura[12]. Mimo niekorzystnego rozwoju sytuacji politycznej, członkowie GUD prowadzili akcje polityczne na ulicach oraz uczelniach Paryża, wspierali różnych narodowe organizacje oraz ich inicjatywy (np. grupy takie jak Ordre Novoau, czy Mouvement Nationaliste-Révolutionnaire). W latach 90. XX wieku GUD postanowił działać samodzielnie, bez koalicjantów, czy angażowania się w różnego rodzaju inicjatywy polityczne. Tak działa do dziś. Tworząc lokalne grupy w wielu miastach (dwa największe ośrodki to Paryż i Lyon) promuje swoje idee niezależnego nacjonalizmu, połączonego z radykalnymi wpływami lewicy, jak i prawicy[13].
GUD nie posiada całościowego, spisanego programu politycznego. Można go streścić w haśle Czarnych szczurów: „Europa, Młodość, Rewolucja!” Idea GUD polega na obronie francuskiej i europejskiej tożsamości, sprzeciwie wobec neoliberalnego dyskursu ekonomicznego oraz wpływu międzynarodowych korporacji na rząd Francji, walce z imperializmem. Czarne szczury czerpią inspirację z wielu, często odmiennych źródeł. Obok Charlesa Maurrasa, Georgesa Valois, Evy Peron można natrafić na Che Guevarą, Pierre-Josepha Proudhona, arabski nacjonalizm, IRA[14] czy Hamas[15] [16].
Autonomia Operaia
Kolejnym ruchem, który odegrał istotną rolę w kształtowaniu się autonomicznego oporu i wpłynął bezpośrednio na autonomiczny nacjonalizm to włoska, lewicowa Autonomia Operaia – autonomia robotnicza. Grupa działała czerpiąc inspirację z marksizmu autonomistycznego, działająca w latach 70. XX wieku. Patrick Cunninghame wyróżnia kilka typów działalności autonomicznej. Ideę autonomizmu można określić mianem najbardziej masowego i radykalnego efektu rozłamu między „starą”, a „nową” lewicą. „Postpolityczną” polityką problematyzującą szereg społecznych stosunków[17]. Idea tego ruchu opierała się na niezależnym i samodzielnym działaniu niezwiązanym z partiami, czy związkami zawodowymi. Wierzono, iż klasa robotnicza jest siłą mogącą zmienić rzeczywistość kapitalistyczną na podstawie oddolnego, niezależnego działania. Ruch prowadził wiele manifestacji, strajków, czy protestów, które często kończyły się walkami z policją, dokonywano pracowniczych przejęć sklepów należących do wielkich sieci handlowych[18]. Ostatecznie przywódcy (na czele z prof. Antonio Negrim [19]) zostali aresztowani i osadzeni w więzieniach, oskarżono ich o związki z Brigate Rosse (które de facto posiadali szeregowi członkowie ruchu, natomiast szefostwo zdecydowanie odcinało się od terrorystycznych akcji Czerwonych Brygad [20]). Po rozpoczęciu brutalnej walki z Czerwonymi Brygadami (Brigate Rosse) przez państwo włoskie, działalność autonomistów zanikła. Odrodziła się w późniejszym czasie m.in. w RFN.
Bases Autonomas
Bases Autonomas to studencka organizacja założona w 1983 roku w Madrycie. Miała charakter narodowo-rewolucyjny, przyjęła nazwę Bases Autonomas (BB.AA) – Komórki Autonomiczne. Liderem grupy został Fernando Perdises. Początkowo BB.AA. było organizacją stricte studencką, następnie po konfliktach wewnętrznych oraz bójkach z radykalnie lewicowymi organizacjami działającymi na uniwersytetach postanowiono działać również na innych płaszczyznach. W 1985 roku członkowie Komórek zaczęli wydawać swoje pismo La pesta negra („Czarna dżuma”) w którym pojawiała się grafika znanego z GUD czarnego szczura. Kolejnym symbolem ugrupowania stał się krzyż celtycki. Organizacja przyciągała ludzi z różnych środowisk od studentów, przez kibiców piłkarskich (grupa Ultras Sur z Realu Madryt) po młodzież robotniczą. Działalność BB.AA. była ukierunkowana w stronę czynnej działalności ulicznej, manifestacji, graffiti, plakatów oraz bezpośredniej konfrontacji fizycznej z lewackimi bojówkami[21].
Ideologią BB.AA. była tzw. „Trzecia droga” pomiędzy kapitalizmem i socjalizmem. Nacjonalizm o solidarystycznym, socjalnym charakterze. Odrzucano wspomnienia o czasach dyktatury gen. Franco, występowano przeciwko wszystkim partiom politycznym. Uznawano je za element niszczący państwo, skłócający naród. Uważano, iż należy działać bez centralnego przywództwa „Koordynacja ogólnej działalności i kontrola linii politycznej – to dwa jedyne ograniczenia swobodnej i twórczej wyobraźni naszych ludzi”[22].
W latach 1987-88 ugrupowanie osiągnęło szczyt swego rozwoju. BB.AA. przejęło władzę na polityczną na ulicach Madrytu. Do głosu zaczęli dochodzić działacze, którzy zaczęli krytykować przemoc i ciągłe walki uliczne, chcieli, aby organizacja zaczęła odgrywać inną, bardziej pokojową rolę. Miało to być angażowanie się w politykę na szczeblu parlamentarnym, akcje społeczne, nie tylko walka z lewicowymi grupami na ulicach stolicy Hiszpanii. W 1989 roku BB.AA. zostało oskarżone o zabicie jednego z liderów ETA – Jose Mugurisa. Organizacja została rozwiązana. Mimo tego działała dalej pod inną nazwą w latach 1991-92 jako FART (Front Autonomiczno-Rewolucyjny) lub BB.AA-R (Odrodzeni Bases Autonomas). W tym czasie walka polegała na akcjach propagandowych – graffiti, plakaty, ulotki. Po zabójstwie Lucreci Peres – imigrantki z Republiki Dominikany przez skinheadów, BB.AA. zostali ponownie oskarżeni o morderstwo. W 1995 roku zaprzestali działalności[23].
Niemieckie ruchy autonomiczne
Istotną rolę w rozwoju autonomicznego nacjonalizmu, odegrały ruchy społeczne na terenie podzielonej Republiki Federalnej Niemiec w latach 70-90 XX wieku. W tym okresie ruchy nacjonalistyczne nie były silne, ani liczebne. Niemieckie źródła mówią o 2,5-3,5 tys. nacjonalistów (głównie skinheadów) w RFN w latach 80. nacjonalizm oscylował wokół jednej subkultury, był częściowo zamknięty dla przeciętnego obywatela[24]. Inną, bardziej poważną rolę odegrały lewicowe ruchy autonomistyczne. Wzorując się na włoskich pierwowzorach rozszerzyły swoją działalność na wiele innych kwestii społecznych oraz wprowadziły nowe metody walki. Pojawiły się postulaty ekologiczne, antynuklearne oraz silniej zaakcentowano tendencje antyimperialistyczne[25]. W tym okresie pojawia się wykorzystywana po dzień dzisiejszy na manifestacjach, taktyka czarnego bloku, przyjęto zasadę „oporu bez przywódcy”. Rozwinięto squatting w imię sloganu Legal, illegal, scheißegal! (legalne, nielegalne, nie ma znaczenia). W 1981 roku przyjmuje się, iż w RFN żyło 3 tysiące squotersów, często dochodziło do starć z policją, czy protestów w obronie zajmowanych budynków. Włączano się w akcje solidarnościowe z uwięzionymi członkami RAF[26]. W latach 80. tworzyły się ruchy nacjonalistyczne w Niemieckiej Republice Demokratycznej, odwołujące się do dziedzictwa III Rzeszy, jako najbardziej antykomunistycznej siły w historii. Nie były to ruchy masowe w przeciwieństwie do autonomistów, skupiały niewiele osób, głównie skinheadów[27].
Freie Nationalisten
Genezy współczesnego autonomicznego nacjonalizmu należy upatrywać w Niemczech. Na początku lat 90. XX wieku, kiedy wraz ze zjednoczeniem podzielonego państwa doszło do stworzenia nowej siły na scenie nacjonalistycznej. Władze RFN delegalizowały legalnie działające organizacje nacjonalistyczne w związku z czym skopiowano zasadę działalności autonomistów, zasadę „oporu bez przywódcy” co więcej starano się wykluczyć ze swoich grup skinheadów, jako ludzi odpychających postronnych obserwatorów od ruchu nacjonalistycznego. W związku z tym powstały grupy tzw. wolnych nacjonalistów (Freie Nationalisten). Istotną rolę odegrał w nich Thomas Wulff – jeden z czołowych działaczy NPD (Narodowodemokratycznej Partii Niemieckiej). Powstało wiele organizacji odwołujących się do idei strasserowskiej, narodowo-solidarystycznej[28]. W 2002 roku powstała grupa Autonomiczny Nacjonaliści Berlin (Autonome Nationalisten Berlin). Wyróżniali się na manifestacjach NPD sposobem ubioru, działaniem, prezentowanymi banerami[29]. W ciągu kilku lat idea autonomicznego nacjonalizmu rozprzestrzeniła się po całej Republice Federalnej Niemiec, a później po Europie i świecie (Australia, Brazylia, Argentyna).
Idea AN
Autonomiczny Nacjonalizm wykracza poza tradycyjną oś lewica-prawica. Pojawiają się odwołania zarówno do elementów charakterystycznych dla jednej i drugiej strony, wykraczające poza granice państwowe[30]. Najważniejszym elementem jest nacjonalizm. Nie jest to jednak nacjonalizm jednolity. Może przybierać formy etnonacjonalizmu bądź wykraczać poza bariery narodowe i odnosić się do europejskiej tożsamości, czy sporadycznie białej rasy. Jest to zależne od specyfiki danej grupy oraz od regionu i państwa, w którym działa. Ważnym elementem idei AN jest krytyka globalizacji, kapitalizmu i związanego z nimi liberalizmu. Globalizacja zdaniem grup AN powoduje upadek lokalnych społeczności, marginalizację tradycyjnych wartości i kultury. Powiązany z nią kapitalizm wraz z międzynarodowymi korporacjami prowadzi do rozwarstwienia społecznego, do powstawania napięć między poszczególnymi grupami. Niszczy lokalny i państwowy handel, jak i przedsiębiorców poprzez wprowadzanie produktów z innych części świata, często tańszych. Ostatnim elementem związanym z globalizacją i kapitalizmem i negowanym przez AN jest liberalizm. Liberalizm rozumiany jako indywidualistyczna idea, która za najwyższą wartość uznaje wolność jednostki. Jednostki odseparowanej od tradycyjnych grup społecznych, bez przywiązania i solidarności z lokalnymi wspólnotami. Pełnej egoizmu i dążącej do zaspokajania swoich potrzeb wynikających z konsumpcjonizmu wykreowanego przez kapitalizm[31]. Zamiast tego grupy AN oferują solidaryzm społeczny i narodowy, podtrzymywanie lokalnych więzi, jak i patriotyzm konsumencki. Charakterystyczny jest również sprzeciw wobec imperializmu politycznego i gospodarczego. Izrael oraz USA to dwa państwa uważane przez AN za przejawiające największe tendencje imperialne. W tekstach AN pojawia się również sprzeciw wobec Unii Europejskiej jako instytucji wspierającej marksizm kulturowy[32].
Innymi istotnymi zagadnieniami poruszanymi przez grupy AN są wspomniana już wcześniej współpraca międzynarodowa, utrzymywanie poprawnych stosunków z partiami i grupami nacjonalistycznymi w danym państwie oraz poza jego granicami. Grupy AN spotykają się na wspólnych marszach, wiecach, czy obradach np. (10-11 III 2012 we Lwowie)[33]. Ważny element w działaniach niektórych grup autonomicznych nacjonalistów stanowi również ekologia. Często jest on pomijany, jednak istnieją grupy, które angażują się w akcje ekologiczne, skupiają się na doraźnej pomocy np. schroniskom dla zwierząt. Trend ten jest bardzo widoczny na Słowacji, Czechach oraz Rosji[34]. Autonomiczni nacjonaliści starają się tworzyć własną kontrkulturę (zwłaszcza w RFN). Wykorzystują do tego media elektroniczne, muzykę hatecore, promują straight edge[35] oraz sport[36].
Warto zwrócić uwagę na odejście od historyzmu, który jest charakterystyczny dla wielu ugrupowań narodowych. Autonomiczni nacjonaliści skupiają się na działaniu wymierzonym w przyszłość. Zachowują pamięć o istotnych wydarzeniach z przeszłości swoich ojczyzn, obchodzą ważne rocznice i święta narodowe, jednak przede wszystkim zwracają się ku temu by razem z innymi grupami (w tym z zagranicy) działać w kierunku poprawy buty swojego narodu. Grupy AN nie poruszają kwestii religijnych, wiara jest indywidualną sprawą każdego z członków[37].
Autonomiczni nacjonaliści wykorzystują szereg symboli. Jednym z najpopularniejszych jest krzyż celtycki występujący w ruchu nacjonalistycznym od drugiej połowy XX wieku. Ma on symbolizować opór, dążenie do wolności (Irlandia, Celtowie) łączenia elementów różnych nurtów w Europie (np. chrześcijańskiego i pogańskiego) oraz niepodległości i tradycji[38]. Coraz częściej pojawia się również czarny szczur, początkowo używany przez GUD, jednak wykorzystywany jest przez niektóre grupy AN. Symbolizuje zbuntowaną młodzież, walczącą z system, postać ta nawiązuje do szczura z komiksu „Chlorofil” Raymonda Macherota[39]. Charakterystyczny jest również ubiór w czasie manifestacji. Przejęto anarchistyczny czarny blok, polegający na ubieraniu przez uczestników demonstracji czarnych ubrać w celu utrudnienia identyfikacji oraz otaczaniu pochodu licznymi banerami w celu utrudnienia rozbicia bloku. Dodano charakterystyczną dla stadionów piłkarskich pirotechnikę. Czarne, oraz czarno-czerwone flagi przejęto od anarchistów, jednak interpretowane są w nieco odmienny sposób. Czarna flaga symbolizuje opór, walkę z uciskiem, natomiast czarno – czerwona sprzeciw wobec systemu kapitalistycznego, solidarność społeczną. Flagom tym towarzyszy często symbolika miecza i młota. Ma ona swój początek w czasach III Rzeszy, gdzie symbol ten stanowił emblemat Czarnego Frontu, narodowej, solidarystycznej opozycji hitlerowskiej. Obecnie symbolizuje on solidaryzm społeczny, walkę o godne warunki pracy i życia dla narodu, niezależnie od zajmowanego stanowiska i zarobków[40].
Aktywność Autonomicznych Nacjonalistów
Grupy autonomicznych nacjonalistów przejawią największą aktywność w Europie. Tę działalność można odczytywać w dwóch obszarach Rosja i Ukraina oraz Europa zachodnia (w tym Polska, Czechy, Węgry). Jest to istotne w związku ze sposobem działania pewnych grup autonomicznych, które odróżniają głównie Rosję (częściowo Ukrainę) od reszty Europy.
W Europie zachodniej najbardziej aktywne są grupy w RFN. Według niemieckich źródeł działa tam kilka tysięcy aktywistów[41]. Organizują liczne manifestacje, największa z nich „Antikriegstag” odbywała się 1 września (do 2012 roku) gromadziła nacjonalistów z całego państwa. Tematem przewodnim manifestacji był antyimperializm, sprzeciw wobec bratobójczych wojen. Głównym serwisem poświęconym działalności grup AN w RFN jest widerstand.info. Znajdują się tam informacje o nadchodzących wydarzeniach, akcjach, pojawia się publicystyka związana z tematyką społeczną. W RFN wykształciła się subkultura AN, jest to jedyne państwo w Europie, gdzie doszło do takiej sytuacji. Wiąże się to z rozwojem sceny hatecore, wokół której skupił się ten ruch w Niemczech.
W mniejszym stopniu grupy AN działają we Francji, Portugalii, Czechach, Słowacji, Węgrzech i w Polsce. Warto zwrócić uwagę na ruch autonomicznych Nacjonalistów w Rosji. Struktury autonomiczne powiązane są z grupami kibicowskimi z różnych klubów piłkarskich. Grupom tym nie jest obcy terror polityczny. W oparciu o grupy kibicowskie i ich styl życia wykształciła się rosyjska odmiana straight edge – oprócz odrzucenia używek promuje się sporty walki oraz siłownię, nacjonalista powinien być kimś w rodzaju wojownika[42]. Jedną z najbardziej aktywnych grup w Rosji jest grupa Wotan Jugend, ma ona charakter panslawistyczny, wyznaje tzw. „biały nacjonalizm” dominują w niej wątki neopogańskie [43]. Inną z istotnych grup jest narodowo-rewolucyjna Wolnica o silnym nastawieniu antyimperialistycznym i antysystemowym, rozwiązana przez władza skupiała wielu nacjonalistów o nastawieniu antysystemowym[44]. W Rosji od wielu lat dochodzi do przenikania się idei lewicowych i prawicowych. Ten amalgamat doktryn wykorzystywany jest przez ruchy nacjonalistyczne, przykładem ilustrującym ten zabieg, jest ruch narodowo-bolszewicki. O podobnym sojuszu pisał Hans Cany w 1993 roku[45].
Poza Europą, grupy odwołujące się do autonomicznego nacjonalizmu można spotkać w Ameryce Południowej (Argentyna, Brazylia) i Australii. Interesującym przypadkiem mogą być Stany Zjednoczone. Oprócz grup emigranckich, tworzą się, bądź działają, lokalne struktury, które nawiązują do ruchów autonomicznych. Jednak należy tutaj uważać, ponieważ w Ameryce występują silne tendencje mesjanistyczne oraz parareligijne, które przyjmują poszczególne organizacje. Warto tutaj przypomnieć faszyzm i Srebrne koszule W.D. Pelleya, gdzie na podstawie odwołań do włoskiego faszyzmu wykreowano doktrynę, w której znalazły się mesjanistyczne koncepcje zbawienia własnej duszy, narodu, a następnie pojawiła się wiara w UFO [46].
Początki autonomicznego nacjonalizmu w Polsce są kwestią sporną. Można przyjąć, iż pierwszą grupą, która zaczęła promować ten ruch i określiła siebie mianem AN była grupa Białe Orły z Bytomia. Nie przyjęła wszystkich zasad ruchu, jednak starała się nawiązać do idei AN. Ruch autonomicznych nacjonalistów zaczął rozwijać się w Polsce w swojej właściwej formie około 2010 roku. To wtedy powstały pierwsze grupy AN, serwis autonom.pl. Działacze AN skupiają się na działalności ulicznej, organizują liczne manifestacje, akcje integracyjne, prowadzą akcje propagandowe, wspierają grupy z innych państw oraz polskie organizacje narodowe podczas ich akcji.
Dlaczego Autonomiczny Nacjonalizm będzie rozwijać się w Polsce?
Ruch Autonomicznych nacjonalistów nie wymaga przynależności partyjnej. Działalność oparta jest o małe, lokalne, wewnętrznie spójne struktury. Takie grupy są bardzo silne, w związku z czym utrudnia to infiltrację służbom państwowym. Autonomiczny nacjonalizm promuje aktywizm, często angażuje kibiców piłkarskich, którzy w Polsce przejawiają tendencje patriotyczne i nacjonalistyczne. Silne inspiracje rosyjskie, węgierskie i niemieckie wpływają na popularność tego ruchu w różnych środowiskach narodowych. Autonomiczni nacjonaliści promują aktywizm, działanie, zamiast teoretycznych dyskusji ideowych. Odchodzą od historyzmu tak charakterystycznego dla wielu ugrupowań narodowych w Polsce. Nie szukają inspiracji tylko w międzywojennych ugrupowaniach, starają się odnajdywać nowe siły, z których warto czerpać. Skupiają się na Polsce i Europie wobec czego działają z grupami z innych państw odkrywają nowe idee i nurty, wykorzystują nowe środki dotarcia do odbiorcy, nie przywiązują uwagi do dyskursu ideowego lewica-prawica.
Tomasz Kosiński
[1]Dugin A., The fourth political theory, London 2012, s. 16-18.
[2] Frakcja Czerwonej Armii (Rote Armee Fraktion) – skrajnie lewicowa grupa terrorystyczna powstała w RFN. Działała w latach 1970-1998. Jest odpowiedzialna za wiele zamachów m.in. na przedstawicieli władz niemieckich, żołnierzy amerykańskich stacjonujących w RFN, przedstawicieli niemieckich banków oraz koncernów przemysłowych.
[3] Kosiński T., Wywiad konserwatyzm.pl z Janem Peterem – niemieckim muzykiem (byłym członkiem zespołu Sleipnir), aktywistą, przyjacielem Słowian, http://www.konserwatyzm.pl/artykul/10986/wywiad-konserwatyzmpl-z-janem-peterem---niemieckim-muzykiem (20.02.2013).
[4] O nas http://answ.wordpress.com/about/ (10.06.2013).
[5] Nowy ruch a zapożyczenia z lewej strony, http://autonom.pl/?p=1394 (23.02.2013).
[6]Więcej: Kosiński T., „Bądź sobą”– idea straight edge w ruchu Autonomicznych Nacjonalistów, „Studium Vilnense”, Vilnius 2014, vol. 11 (w druku) lub Kontrola własnego życia, http://www.autonom.pl/?p=142 (21.02.2013).
[7]Dominique Venner (1935-2013) był znanym, cenionym francuskim historykiem, europejskim nacjonalistą. Aktywny politycznie w młodości, później zajął się pracą naukową oraz publicystyczną. 21 V 2013 r. Venner popełnił samobójstwo w Katedrze Notre-Dame w Paryżu; był to sprzeciw wobec legalizacji małżeństw homoseksualnych we Francji, masowej imigracji z Afryki i Azji, upadku tożsamości europejskiej.
[8]Wydarzenia z 23 X 1956 roku.
[9] Chatillon F., Lagane T., Marchal J., Les Rats maudits. Histoire des étudiants nationalistes 1965-1995, Éditions des Monts d'Arrée, Paris 1995, s. 15-22.
[10]Ruch 22 marca (Mouvement du 22 Mars) – organizacja studencka założona na uniwersytecie Nantere 22 III 1968 r. Prowadziła okupację budynku uniwersytetu.
[11]Czubiński A., Historia powszechna XX wieku¸ Poznań 2009, s. 595.
[12]Jack Marchal wykorzystał wizerunek Czarnego Szczura, inspirując się komiksem „Chlorofil” autorstwa lewicowego rysownika Raymonda Macherota. W komiksie Macherota czarne szczury odgrywają rolę negatywnych bohaterów, żyjąc w „anarcho-faszystowskiej” dyktaturze. Marchal uznał to za świetną alegorię do zbuntowanej młodzieży z GUD. Dodatkowo epitet „szczury” był używany przez lewaków w stosunku do członków GUD, co miało oznaczać odrodzenie się „faszystowskiej zarazy”.
[13] Tomasiewicz J., Francuskie „Czarne Szczury” jako przykład „pełzającego terroryzmu” skrajnej prawicy, Polityka Bezpieczeństwa 1 (1/2013) (wydruk tekstu w posiadaniu autora artykułu).
[14]Irlandzka Armia Republikańska (Irish Republican Army)- organizacja o charakterze zbrojnym. Powstała w 1916 roku. Od 1921 roku walczy o przyłączenie Irlandii Północnej do Irlandii.
[15]Hamas – sunnicka organizacja polityczna zarejestrowana w 1978 roku. Jej celem jest walka o niepodległość Palestyny. Od 2007 roku sprawuje władzę na terytorium Strefy Gazy.
[16]GUD czyli krótki traktat o Czarnych Szczurach http://gryzoniowy.blox.pl/html (11.03.2013).
[17]Cunninghame P., Przyszłość depcze nam po piętach. Autonomia i Autonomistyczne Ruchy Społeczne we Włoszech lat 70, [w]: Autonomia robotnicza, red. K.Król, Poznań 2007 s. 47.
[18]Ibidem s.47-48.
[19]Antonio Negri (ur. 1 VIII 1933r.) – włoski etyk i marksistowski filozof polityczny i pisarz. Działacz operaistyczny, jego książka pt. Imperium, nazywana jest „Manifestem Komunistycznym XXI wieku”.
[20]Grotowicz V., Terroryzm w Europie Zachodniej. W imię narodu i lepszej sprawy, Warszawa-Wrocław 2002, s. 250.
[21]Rodríguez Jiménez, José L. Antisemitism and the Extreme Right in Spain (1962-1997) http://sicsa.huji.ac.il/15spain.html (14.03.2013).
[22]Bases Autonomas – protoplaści autonomicznych nacjonalistów http://www.autonom.pl/?p=1399 (14.03.2013).
[23]Rodríguez Jiménez José L., Antisemitism and the Extreme Right in Spain (1962-1997) http://sicsa.huji.ac.il/15spain.html (14.03.2013).
[24] Schedler J., „Modernisierte Antimoderne”: Entcwicklung des organisiertenNeonazismus 1990-2010, [w:] Autonome nationalisten. Neonazismus in Bewegung, red. J. Schedler, A. Häusler s. 17.
[25]Geronimo, Fire and flamesa history of german autonomist movement, Oakland 2012 s. 85.
[26]Geronimo, Fire and flamesa history of german autonomist movement, Oakland 2012 s. 130.
[27]Schedler J., „Modernisierte Antimoderne”: Entcwicklung des organisiertenNeonazismus 1990-2010, [w:] Autonome nationalisten. Neonazismus in Bewegung, red. J. Schedler, A. Häusler s. 18.
[28]Ibidem s. 21.
[29]Mieteleski M., Autonomiczni nacjonaliści, Polityka Narodowa nr 7 , więcej o początkach AN Berlin Peters U., Die Anfänge der AN in Berlin [w:] Autonome nationalisten. Neonazismus in Bewegung, red. Schedler J., Häusler A.
[30]Nowy ruch a zapożyczenia z lewej strony http://www.autonom.pl/?p=1394 (01.04.2013).
[31]Nowe czasy, nowy ruch http://www.autonom.pl/?p=1411 (01.04.2013).
[32]O nas http://answ.wordpress.com/about/ (02.04.2013).
[33]Ukraina: Międzynarodowa konferencja nacjonalistów http://www.autonom.pl/?p=81 (03.04.2013).
[34]Mały, ekologiczny aktywizm, http://www.autonom.pl/?p=1393 (02.04.2013).
[35]Abstynencja, Sami przeciw wszystkim, nr 6 s. 11.
[36]Zob. Raabe J., Langebach M., Jugendkulturelle Dynamik – Vom Hardcore uber den NSHC zu den „Autonomen Nationalisten” [w:] Autonome nationalisten. Neonazismus in Bewegung, red. Schedler J., Häusler A.
[37]A. Majewski, Kim są autonomiczni nacjonaliści, http://www.fronda.pl/a/kim-sa-autonomiczni-nacjonalisci,19218.html (3.04.2013)
[38]Skąd w naszym ruchu krzyż celtycki, http://www.autonom.pl/?p=1404 (03.04.2013).
[39]O czarnym szczurze i pewnej czcionce¸ http://www.autonom.pl/?p=1409 (03.04.2013) lub Tomasiewicz J., Francuskie „Czarne Szczury” jako przykład „pełzającego terroryzmu” skrajnej prawicy, Polityka Bezpieczeństwa 1 (1/2013) (wydruk tekstu w posiadaniu autora artykułu).
[40]Młot i miecz – symbol społecznej i narodowej rewolucji, http://www.autonom.pl/?p=6204 (04.04.2013).
[41]Autonome Nationalisten. Neonazis im Wandel, Koeln 2009 s. lub Schedler J., „Modernisierte Antimoderne”: Entcwicklung des organisiertenNeonazismus 1990-2010, [w:] Autonome nationalisten. Neonazismus in Bewegung, red. Schedler J., Häusler A., s. 31.
[42]Od ulotek do trotylu – dwa oblicza nowego rosyjskiego ruchu WP/NS sXe, http://www.autonom.pl/?p=1395 (06.04.2013).
[43]Profil grupy na rosyjskim portalu v kontakte http://vk.com/1wotanjugend4
[44]Sosnowski J., Ruska siła – współczesny etnonacjonalizm rosyjski¸ Polityka Narodowa nr 13, s.117-118.
[45]Cany H., Czerwoni z brunatnymi, Kontestation Anarchiste 1993, http://instytut-brzozowskiego.pl/?p=551 (06.04.2013).
[46]Więcej o „Srebrnych koszulach” Kosiński T., Faszyzm po amerykańsku, czyli Srebrne Koszule Williama Dudleya Pelleya, http://www.konserwatyzm.pl/artykul/7944/faszyzm-po-amerykansku-czyli-srebrne-koszule-williama-dudley