Przyjaciele Maurrasa tworzą zuchwałą awangardę, która wydała wojnę pyskom, które zniszczyły wszystko, czegokolwiek dotknęły się w naszym kraju; zasługa tych młodych ludzi dla historii będzie olbrzymia, gdyż spodziewamy się, że dzięki nim kłamliwy reżim niedługo upadnie. [1]
Cercle Proudhon to jedna z pierwszych grup, która dążyła do połączenia elementów pozornie różnych doktryn. Działacze wywodzący się z Action Francaise (AF) oraz syndykaliści z CGT (Confédération générale du travail) postanowili doprowadzić do powstania grupy łączącej elementy monarchii, nacjonalizmu i syndykalizmu. Grupy, która zbuduje podwaliny pod nowy ruch, który położy kres starym ideom i wyjdzie naprzeciw nowej epoce.
W początkach XX wieku Action Francaise dążyło do zbliżenia z przedstawicielami klasy robotników – pariasów liberalnego, mieszczańsko-arystokratycznego świata. Oszukanych przez parlamentarnych socjalistów, którzy skupiali się w związkach zawodowych, przejmujących myśl Georgesa Sorela. Odrzucali działalność demokratyczną na rzecz akcji bezpośredniej. W tym czasie nacjonaliści z Action Francaise zaczęli promować późną myśl Pierre’a Josepha Proudhona. Według Proudhona należało zbudować społeczeństwo zdecentralizowane i federalne oparte na wspólnocie, pozbawione mieszczańskiej kultury i obyczajowości. Według działaczy AF tylko monarcha był w stanie zapewnić bezpieczeństwo i wolność takim społeczeństwom. Co więcej sam lider ugrupowania Charles Maurras pisał pozytywne teksty zarówno o Proudhonie nazywając go wielkim Francuzem, jak i o socjalizmie, który jest psuty przez demokrację.
W niedługim czasie doszło do zacieśnienia współpracy między AF oraz Jeunes (żółtymi związkami zawodowymi). Monarchiści i syndykaliści pod opieką Sorela mieli wspólnie tworzyć czasopismo La Cite francaise, które nigdy się nie ukazało. Jednak dzięki tej inicjatywie doszło do spotkania Gerogesa Valoisa oraz Eduarda Bertha, którzy 16 grudnia 1911 roku założyli Cercle Proudhon. Platformę wymiany poglądów działaczy różnych opcji politycznych, dla których ważna była silna, samorządna, monarchistyczna Francja bez liberalizmu, demokracji i niszczącego korporacje zawodowe kapitalizmu. Pismem grupy były „Zeszyty” (Cahiers du Cercle Proudhon) w których wyłożony został program.
Inicjatywa dość szybko uległa osłabieniu, a następnie rozbiciu. Głównym powodem, który zakończył działalność grupy był stosunek do I wojny światowej. Syndykaliści francuscy byli przeciw udziałowi Francji w walkach, kierował nimi internacjonalizm.. Po wojnie członkowie CP zaczęli włączać się w inicjatywy młodofrancuskie i faszystowskie.
Pomimo tego, że sam projekt upadł, do dziś budzi wiele kontrowersji w środowiskach narodowych i lewicowych Zdecydowanie wyprzedził swoją epokę, udowodnił że można doprowadzić do syntezy nacjonalizmu i socjalizmu, który dla wielu narodowców (zwłaszcza polskich) jest nie do przyjęcia. Skupił się na elementach, na których dzisiaj współczesny, europejski, świadomy nacjonalizm opiera swój program: walce z liberalizmem, mieszczaństwem duchowym, kapitalizmem niszczącym rodzimy przemysł, liberalną demokracją wraz z jej następstwami oraz autorytarnym, scentralizowanym państwem.
Cahiers du Cercle Proudhon, Pierwsze wydanie, styczeń-luty 1912r.
Francuzi, którzy spotkali się, aby założyć Cercle Proudhon są nacjonalistami. Patron, którego wybraliśmy dla naszej grupy ma pozwolić na zbliżenie z Francuzami, którzy nie są nacjonalistami, nie są rojalistami, a którzy do nas dołączą, aby brać udział w życiu Cercle Proudhon i redakcji "Zeszytów". Grupa założycielska, składa się z ludzi o różnym pochodzeniu, żyjących w różnych warunkach, którzy nie mają wspólnych aspiracji politycznych, i którzy będą swobodnie wyrażać swoje poglądy w "Zeszytach". Federalistyczni republikanie, integralni nacjonaliści i syndykaliści, wszyscy jesteśmy tak samo zainteresowani naprawą państwa francuskiego zgodnie z zasadami przyjętymi z francuskiej tradycji, którą znajdujemy w Proudhonie i ruchach syndykalistycznych. Naszą ideę określają następujące punkty:
Demokracja jest najpoważniejszym błędem minionego wieku. Jeśli chcemy żyć, jeśli chcemy pracować, jeśli w życiu społecznych chcemy zachować najwyższe ludzkie gwarancje w produkcji i kulturze; jeśli chcemy uchronić i zwiększyć moralny, intelektualny i materialny kapitał cywilizacji naturalnym jest zniszczenie demokratycznych instytucji.
Idealna demokracja jest najbardziej głupim ze snów. Historyczna demokracja, realizowana w barwach współczesnego świata stanowi śmiertelną chorobę narodów, społeczeństw, rodzin i jednostek. Wychowują nas bez znajomości cnoty, zachęcają nas do uznania wszystkich form tego systemu. Teoretycznie jest to reżim wolności; praktycznie nienawidzi prawdziwych swobód i poddaje nas wielkim firmom złodziei i politykom zależnym od finansistów lub zdominowanych przez tych, którzy żyją z wyzysku producentów.
Demokracja pozwoliła w gospodarce i polityce na ustanowienie kapitalistycznego reżimu, który niszczy ducha polis demokratyczne idee niszczą symbole narodu, rodziny i moralności, zastępując prawo krwi, prawem złota.
Demokracja żyje dzięki złotu i perwersji inteligencji. Umrze jeśli nastąpi przebudzenie ducha oraz utworzenie instytucji, które Francja stworzy bądź odtworzy dla obrony wolności oraz duchowych i materialnych wartości. To podwójne zobowiązanie, którego podejmiemy się w działalności Cercle Proudhon. Będziemy walczyć bezlitośnie przeciwko fałszywej nauce, która służy do uzasadniania idei demokratycznej i jej systemów gospodarczych stworzonych do ogłupiania klasy pracującej. Będziemy gorliwie wspierać ruchy, które przywracają wolność we Francji, w formach właściwych dla współczesnego świata. Ruchy, które pozwalają ich działaczom żyć dzięki działalności, a tym samym zaspokajają ich poczucie honoru, tak samo, jak gdyby ponieśli śmierć na polu walki.
Założyciele Cercle Proudhon oraz redaktorzy “Zeszytów”:
Jean Darville, Henri Lagrange, Gilbert Maire, René de Marans, André Pascalaon, Marius Riquier, Georges Valois, Albert Vincent
Wstęp oraz tłumaczenie tekstu - Tomasz Kosiński
[1] G. Sorel, Socialistes antiparlamentaires, „Action Francaise” 22 VIII 1909