Juan Peron znany jest nacjonalistom jako prezydent Argentyny, którego polityka była połączeniem populizmu, nacjonalizmu i socjalnego syndykalizmu. W początkowych stadiach zainspirowany faszyzmem, stworzył argentyńską formę Trzeciej Pozycji. Pomijany jest jednak ogromny wkład, jaki w wykreowanie legendy peronizmu włożyła jego żona – Eva (Duarte) Peron, zdrobniale nazywana Evitą. Książka opisuje jej życiorys począwszy od wczesnych jej lat dzieciństwa włącznie z pochodzeniem, przez młodość, jej pierwsze kroki w karierze życiowej, zostanie pierwszą damą Argentyny, po jej dramatyczną śmierć i dalsze losy peronizmu. Jej życiorys przedstawiony został w kontekście wpływu na powstanie ideologii peronistowskiej. Przed opisem książki przejdźmy do kwestii technicznych.
Książka ma łącznie 228 ston, z czego poniżej 200 stron to sam tekst. Na stronach 211-223 mamy wkładkę zdjęciową. Format książki wynosi A5, grubość czcionki ok. 13, książka jest przeznaczona na około 3 godzin czytania. Poza wstępem i podsumowaniem tekst zawiera 13 rozdziałów, które zostaną poniżej opisane.
Pierwszy rozdział zaczyna się od końca, od opisu pogrzebu Evity. Ukazuje on popularność, jaką była darzona Evita, opłakiwana przez miliony Argentyńczyków, zwłaszcza biednych, którzy traktowali ją jak matkę. Argentyńczycy przychodzili w milionach, by na wystawionym przez miesiąc od jej śmierci ciałem pożegnać ją ostatni raz. Dochodziło przy tym niejednokrotnie do stratowań. Tysiące ludzi wysyłało do Watykanu listy z prośbami o kanonizację „świętej Evity”, jak ją Argentyńczycy nazywali.
Drugi rozdział rozpoczyna opowieść o życiu Evity, opisane jest jej pochodzenie. Bycie nieślubnym (i nieoficjalnym) dzieckiem bogatego ojca i biednej szwaczki choć pozwoliło jej na przetrwanie, nastręczało jej wielu trudności życiowych. Będąc wytykaną przez sąsiadów, posiadając mało przyjaciół, Evita miała przed sobą wiele wyzwań, co jednak nie studziło jej zapału.
Trzeci rozdział opisuje okres rozwoju kariery Evity w stolicy, jej marzenia o zostaniu aktorką. W tym okresie podejmuje pracę w radiu, początkowo odgrywa różne role w słuchowiskach, następnie prowadzi własną audycję na tematy społeczne. Audycję, która jest wstępem do roli trybuna ludowego. Pobyt w Buenos Aires jest również przyczyną tragedii. Evita pada wtedy ofiarą gwałtu, który powoduje u niej bezpłodność i kilkanaście lat później staje się przyczyną jej przedwczesnej śmierci. W Buenos Aires Evita poznaje miłość swego życia – Juana Perona, z którym wspólnie zrobią karierę polityczną.
Rozdział czwarty opisuje sylwetkę Juana Perona. Jego rodowód wywodzący się z męskich gaucho, fascynacja faszystowskim populizmem Mussoliniego w trakcie jego pobytu we Włoszech, związki z antyarystokratycznymi oficerami Grupo de Oficiales Unidos oraz antyamerykańska postawa Juana zaważą na jego ambicjach politycznych.
Piąty rozdział opisuje okoliczności poznania się Juana i Evity. Wspólne, prospołeczne ideały, kobiecy wdzięk Evity oraz męska postawa Juana spowodowały, że oboje przypadli sobie do gustu.
Rozdział szósty opisuje początek zmagań Juana i Evity wraz z grupą GOU w wielkie polityce, w której tle było symboliczne (pod koniec wojny) przystąpienie Argentyny do wojny z państwami Osi. Opisana jest działalność ambasady amerykańskiej przeciwko Peronowi zanim został prezydentem, oskarżanie jego i Evity o bycie agenturą III Rzeszy, stan wyjątkowy, jego wymuszona dymisja i aresztowanie, które spowodowało wybuch masowych protestów (zainicjowanych przez Evitę), które wykreują jego kapitał polityczny. W tym okresie Evita poznaje swój potencjał trybuna ludowego, który w przyszłości wykorzysta.
Siódmy rozdział stanowi zarys doktryny peronistowskiej. Opisuje znaczenie związków zawodowych, zmonopolizowanych przez Partię Justycjalistyczną w tworzeniu rodzimej formy gospodarki z pogranicza korporacjonizmu i syndykalizmu, w której decydującą rolę w dziedzinie finansów i polityki społecznej odgrywało państwo. Podkreślone zostało, że peronizm miał stricte argentyński charakter, był ruchem nacjonalistycznym, który w gospodarce odrzucał walkę klas, stawiał na narodowy solidaryzm i autarkię, a w polityce zagranicznej kierował się zasadą Trzeciej Pozycji oraz ambicją stworzenia bloku państw Ameryki Południowej pod przewodnictwem Argentyny, Chile i Brazylii.
Rozdział ósmy jest najobszerniejszym rozdziałem, stanowi około 1/5 zawartości tekstu tej książki. Opisuje drogę Perona do objęcia urzędu prezydenta oraz okres jego prezydentury. Podkreślone zostaje znaczenie publicznych wystąpień Evity w budowaniu wizerunku Juana Perona, jej rola jako faktycznej doradczyni (czy wręcz osoby stojącej politycznie za Peronem), budowanie wokół siebie aury bohaterki narodu, zwłaszcza jego najbiedniejszej części, jak i wzbudzanie do siebie nienawiści wyższych klas.
Rozdział dziewiąty opisuje podróże tytułowej bohaterki po czterech krajach europejskich: Hiszpanii, Włoszech, Francji i Szwajcarii, mające na celu rozwój współpracy handlowej Argentyny z krajami Europy. Zostaje opisany incydent związany z tradycyjnym wrogiem Argentyny – Wielką Brytanią, który doprowadza do odwołania przez Evitę wizyty w tym kraju.
Rozdział dziesiąty jest najbardziej bolesnym rozdziałem w tej książce. Postępująca choroba raka macicy spowodowana gwałtem w wieku 18 lat i w końcu śmierć w wieku 33 lat są dramatyczne nie tylko z powodu cierpienia samej Evity. Te okoliczności zbiegają się również z zawodem, jaki ją spotkał z rąk mniej stanowczego politycznie męża. Juan chcąc iść arystokracji na ustępstwa nie dopuścił do tego, by Evita w wyborach prezydenckich startowała na wiceprezydenta. Dzięki objęciu tego stanowiska mogłaby dokończyć swoje dzieło peronistowskiej rewolucji socjalnej. W tym momencie poczuła się zdradzona. Przed swoją śmiercią trafnie przewidziała, że bez niej Peron nie będzie miał na tyle odwagi do przeprowadzania reform i rewolucja peronistowska upadnie. Co też się stało, po śmierci Evity Peron wieloma posunięciami (uderzenie w Kościół, legalizacja prostytucji) osłabił swój autorytet, w dodatku knowań wojska i arystokracji oraz kryzysu finansowego stracił kontrolę nad krajem i został obalony. Dopiero w latach 70’ udaje mu się wrócić do władzy, po długim okresie działalności rewolucyjnej partyzantki peronistowskiej. Jednak będąc wtedy człowiekiem mającym ponad 70 lat nie był w stanie przeprowadzać skutecznie reform. W tym czasie, o czym wspomina rozdział trzynasty, jego trzecia żona – Isabel (zdrobniale Isabelita) próbowała naśladować Evitę, jednak bez większych efektów. Druga naśladowczyni – Cristina Kirchner, późniejsza prezydent naśladowała Evitę tylko werbalnie. Politycznie rozmijała się z nią we wszystkim. Wojsko oraz arystokracja tak mocno nienawidziły Evity i się bali jej wpływu, że nawet po obaleniu rządów Perona przewozili jej ciało w wiele miejsc, byle nie stałą się relikwią dla Argentyńczyków, co zostało opisane w dwunastym rozdziale.
Evita Peron była osobą tak samo niezwykłą, jak niezwykłe było jej życie. Gorliwa katoliczka, która jednocześnie była w zdrowym sensie społecznie postępowa. Niezależna, energiczna kobieta, feministka, założycielka Partii Kobiet, która jednocześnie była podporą dla swojego męża i wspierała programy prorodzinne. Lewackie feministki mogłyby się wiele od niej uczyć w sprawach kobiecych. Prowadząca wystawne życie i jednocześnie opiekująca się biednymi – „święta Evita”, jak była nazywana przez Argentyńczyków, łamała stereotypy.
Książka napisana możliwie krótko, ciekawie, ale jednocześnie przystępnym językiem opisuje całościowo życie Evity Peron. Dzięki czemu jest bardzo przyjemna w czytaniu, pozwala zrozumieć fenomen peronizmu i odnieść go do innych nurtów nacjonalizmu. Mam nadzieję, że jej wydruk zostanie wznowiony, by Czytelnicy sami mogli się przekonać do książki. Pragnę wyrazić wdzięczność drowi Sławomirowi Dawidowskiemu za jej wydanie, lektura tej książki pozwoliła mi zrozumieć peronizm, znaczenie Evity jako symbolu socjal-nacjonalizmu i pozwoliła mi ustosunkować się do peronizmu.
Dymitr Smirniewski