Wydrukuj tę stronę

Tomasz Kosiński - „Neue Rechte – intelektualny eksperyment niemieckiej prawicy lat 60. i 70. XX wieku”

Nowa Prawica (Neue Rechte) stanowiła interesujący eksperyment w niemieckiej myśli nacjonalistycznej. Starała się połączyć ze sobą elementy charakterystyczne dla radykalnej lewicy, skrajnej prawicy oraz rewolucji konserwatywnej. Nowa Prawica w RFN miała stanowić prawicową kontrofensywę przeciwko powstającej Nowej Lewicy.

Niemiecka Nowa Prawica była przede wszystkim nurtem intelektualnym kształtowanym poza wzbierającą na sile NPD oraz organizacjami odwołującymi się do dziedzictwa nazizmu. Nie posiadała jednolitego charakteru ani programu. Początki tworzenia tego ruchu przypadają na lata 1964 – 1968. To właśnie w tym okresie niezależni działacze o poglądach nacjonalistycznych , a jednocześnie socjalistyczno – rewolucyjnych postanowili tworzyć nieformalne organizacje polityczne. Przodowali w tym młodzi działacze strasserowskiej Niezależnej Partii Robotniczej (Unabhangige Arbeiter Partei). Czołowymi postaciami ruchu byli Lothar Penz, Hartwig Singer oraz Alexander Epstein. To właśnie ci mężczyźni zarysowali ideę wokół której miał skupić się nowy ruch polityczny. Singer inspirował się mitem Czarnego Frontu Strassera. Ten „rewolucyjny lewicowy faszyzm” miał być siłą napędową nowego ruchu. Do doktryny Strassera Singer próbował dodać niemarksistowski socjalizm Lassalla, soreliański syndykalizm oraz europejski faszyzm Drieu La Rochelle. Natomiast Penz swoje inspiracje czerpał z rewolucji konserwatywnej Armina Mohlera tj. organicznego związania socjalizmu z nacjonalizmem. Inspirował go również Nietzsche i Spengler. Z kolei Alexander Epstein był pod silnym wpływem Ernsta Niekischa i jego narodowego – bolszewizmu oraz egzystencjalizmu Sartre’a. Niemiecka Nowa Prawica już u swych początków obejmowała szeroki wachlarz filozoficzno – polityczny.

Porażka wyborcza NPD w 1969 roku doprowadziła do rozłamu w partii. Nowa prawica zaczęła rosnąć w siłę. W 1971 roku działało w RFN 12 organizacji związanych z ideą Neue Rechte . Skupiały maksymalnie do 70 osób, głównie intelektualistów. Wykorzystały słabnące poparcie NPD próbując przyciągnąć do siebie buntującą się młodzież RFN. Głosiły konieczność walki z imperializmem i kapitalizmem, którą prowadziły jako młoda, socjalistyczna prawica. Pierwszym dużym ugrupowaniem Nowej Prawicy była Partei der Arbei – Deutsche Sozialisten (Partia Pracy – Niemieccy Socjaliści). Założył ją Friedhelm Busse po odejściu z NPD w czerwcu 1971 roku. Była to silnie scentralizowana partia pod przywództwem jednej osoby. Budowano ją na wzór partii komunistycznych z Komitetem Centralnym, Biurem politycznym itd.

Najważniejszym i najliczniejszym ugrupowaniem nowej prawicy była Aktion Neue Rechte, która powstała 9 stycznia 1972 roku. Liczyła w tym czasie ok. 750 działaczy. Mianowała się partią „europejskiego socjalizmu” i „nowego porządku”. 10 stycznia ANR opublikowała swój dziesięciopunktowy manifest. Najważniejszym celem organizacji była budowa silnej, zjednoczonej Europy. Negowano imperializm sowiecki, solidaryzowano się z europejskimi narodami, które znalazły się w obozie socjalistycznym. Członkowie ANR poruszyli zagadnienie narodu Europy (Nation Europa). Przedstawili zupełnie nowe w obozie nacjonalistycznym było podejście do kwestii imperializmu USA. Nie zrównano go z sowieckim, co więcej podkreślono, że w ówczesnej sytuacji budowa europejskiego narodu jest możliwa tylko dzięki współpracy z USA.

Aktion Neue Rechte była partią o charakterze kadrowym, scentralizowanym. Opierała się na strukturach krajowych, regionalnych, okręgowych, powiatowych i miejscowych. Każdy kandydat zobowiązany był do podpisania deklaracji, w której obiecywał walkę z kapitalizmem i komunizmem. ANR nie skupiała się tylko na pracy ideowej. Brała udział w wielu manifestacjach krajowych. Nawiązała również kontakty z działaczami z innych państw. Członkowie ANR udawali się kilkukrotnie do Francji np. w marcu (Nicea) i czerwcu (Paryż) 1972 roku na spotkania organizowane przez Ordre Nouveau. Partia miała funkcjonować na zasadzie odgórnych nakazów. Jednak nie udało się tego osiągnąć. Miało to związek z licznymi konfliktami wewnętrznymi. Przebiegały z reguły na linii dawni działacze NPD – buntująca się, rewolucyjno – narodowa młodzież. W lutym 1974 roku doszło do dwóch zjazdów partyjnych, które odbyły się w tym samym czasie. Pierwszy zorganizowali członkowie NPD tworzący ANR, natomiast drugi zbuntowani „młodzi”. Zjazd młodych zgromadził o wiele więcej osób. Spowodowane to było atrakcyjnością głoszonych przez nich idei oraz brakiem powiązań z NPD. Powstała rozłamowa partia National – Revolutionare Aufbaorganisation (NRAO – Narodowo – Rewolucyjna Organizacja w Odbudowie)

Po rozpadzie ANR ( koniec 1974 roku) istniało jeszcze kilka grup zainteresowanych myślą nowej prawicy. Były to m.in. powstała w sierpniu 1974 roku Sache des Volkes National – Revolutionare Aufbaorganisation (SdV NRAO – Sprawy narodu - Narodowo – Rewolucyjna Organizacja w Odbudowie), czy utworzona w grudniu 1976 roku Solidaristische Volksbewegung (SVB – Solidarystyczny Ruch Ludowy). W 1976 roku powołano kolejną platformę, która miała zjednoczyć nową prawicę Aktionsgemainschaft Demokratische Neuordnung (ADN – Wspólnota Działania Demokratycznego Nowego Porządku). Jednak jej działania nie przyniosły efekty, a sam ruch na przełomie 1977 i 1978 roku rozpadł się tworząc luźne kółka dyskusyjne. Nie odzyskał już nigdy znaczenia. Idee nowe prawicy były prezentowane na łamach kilku czasopism m.in. „Neue Zeit” „Junges Forum” „Junge Kritik” „Rebbel” czy „Barricade”. Nakłady nie przekraczały kilkuset egzemplarzy.

 

Niemiecka Neue Rechte nie wypracowała nigdy spójnej doktryny. Skupiała się na kilku elementach, które były rozwijane przez poszczególne grupy. Według Nowej Prawicy rozwój człowieka warunkowany jest przez sześć podstawowych potrzeb: terytorialną, dominacji, osiedlenia, agresji, socjalizacji i seksualną. Ówczesne państwa nie były w stanie ich zapewnić. W związku z tym należało doprowadzić do rewolucji nacjonalistyczno – socjalistycznej, aby zmienić ten system. Krytykowano tradycyjny imperialistyczny niemiecki nacjonalizm. Postulowano opracowanie wspólnego, rewolucyjnego nacjonalizmu, charakterystycznego dla „niemieckiej, wschodnioeuropejskiej i irlandzkiej tożsamości” . Dla twórców Nowej Prawicy najważniejsza miała być jedność terytorialna, to ona tworzyła naród w całej jego różnorodności kulturowej. Należało również zmienić charakter socjalizmu. Nowa Prawica nie uznawała marksistowskiej doktryny i podziału społeczeństwa na klasy. Podmiotem miał być lud – pierwotny nosiciel socjalizmu. Kluczowym elementem budowy nowego socjalistycznego społeczeństwa miał być solidaryzm. Solidaryzm będący wyzwoleniem ludu spod kajdan konsumpcyjnego terroru i państwowej biurokracji. Będący siłą, która zapewni budowę wspólnoty między robotnikami, chłopami oraz mieszkańcami miast.

Nowa Prawica występowała przeciwko USA – symbolowi kapitalizmu „ahumanistycznemu techno-maszynowemu systemowi” oraz zdecydowanie przeciw ZSRS „pseudo rewolucyjnemu antyrewolucyjnemu marksizmowi”. Postulowano zjednoczenie Niemiec, a nawet budowę Wielkich Niemiec (niektórzy ideolodzy) – połączenia RFN, NRD, Austrii, Tyrolu Południowego i oraz okręgu Kłajpedy. Mówiono o europejskiej misji Niemiec ,wspominano Waffen SS i jej antysowiecką kampanię w Rosji. Krytykowano nazistowski rasizm, z drugiej strony mówiono o rasowym realizmie. Krytykowano koncepcje multikulturowe, które zdaniem twórców Neue Rechte doprowadzą do upadku Niemiec (porównywano je do komór gazowych).

Niemiecka nowa prawica była odpowiedzią na kryzys NPD i jej porażek politycznych. Stanowiła również kontestację lewicowej rewolucji 1968 roku. Miała być jej prawicową alternatywą. Nie posiadała jednak bazy społecznej, wyrazistych liderów mogących porwać masy społeczne. Skłócony ideologicznie obóz rozpadł się i nie odegrał już znaczącej roli politycznej. Tworzący się obecnie ruch tożsamowościowy – Identitare Bewegung Deutschland czerpiący wzorce z francuskiej Nowej Prawicy może stać się współczesną niemiecką nową prawicą. Jednak w tej chwili nie można stwierdzić, czy tak się stanie.

Tomasz Kosiński